کارگاه دو روزه «هنر مقاومت، از «ایده تا عمل» در ساری برگزار شد

سید رحیم موسوی ساروی، مسئول واحد پژوهش و آموزش حوزه هنری مازندران، سه‌شنبه ۹ بهمن در این کارگاه علمی-تخصصی درباره چرایی برگزاری این رویداد فرهنگی، گفت: بنا به فرمایش رهبر انقلاب مبنی بر این که «مقاومت زنده است» یکی از بن‌مایه‌های شکل‌گیری کارگاه دو روزه «هنر مقاومت» و ضرورت تبیین شاخصه‌ها و مولفه‌های آن است.

وی از شرکت بیش از ۴۰ هنرمند مازندرانی در این کارگاه خبر داد و افزود: در روز نخست این کارگاه سجاد صفار هرندی و محمدرضا وحیدزاده؛ از اساتیدچهره ملی به ترتیب درباره جغرافیا و گفتمان مقاومت و چیستی، چرایی، مولفه‌ها و شاخصه‌های هنر مقاومت خواهند پرداخت.

موسوی ساروی ادامه داد: در روز دوم و پس از آشنایی با پیش‌زمینه‌ها، شرکت‌کنندگان وارد گروه‌های تخصصی شامل هنرهای تصویری، هنرهای نمایشی، هنرهای تجسمی، آفرینش‌های ادبی، موسیقی، سرود، باشگاه رشد نوجوان شده و تحت‌نظارت مربیان در بارش فکری به مرحله ایده‌پردازی و تا عصر به طرح می‌رسند.

موسوی ساروی از تخصیص اعتبار به طرح‌های برتر این کارگاه اشاره کرد و گفت: طرح‌ها پس از ارزیابی به مرکز تهران ارسال و با هنرمندان قرارداد منعقد می‌شود، خروجی کارگاه تولید اثر هنری با موضوع مقاومت است.

مقاومت در جهت خلق زندگی است

صفار هرندی رئیس پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی نیز، اظهار کرد: مقاومت همواره معطوف به یک موضوع بوده و مساله‌ای دارد که مقاومت رویکرد متقابل آن است‌.

رییس پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی موجودیت غرب را عامل حذف تمدن‌ها و افراد در طول تاریخ دانست و افزود: موجودیت غرب با استعمار خود در طول تاریخ سرزمین‌های زیادی را تصاحب کرده و منابع آنها را گرفته‌است.

صفار هرندی تاکید کرد: منطقه‌ای که ما در آن زندگی می‌کنیم ماجرای دیگری دارد و برای غرب استعماری جاذبه متفاوتی دارد. در طول تاریخ این منطقه به‌ویژه ایران نقش کوریدور سیاسی، تمدنی و اقتصادی داشته و به همین دلیل تسلط بر آن اهمیت دارد.

وی از کشفیات نفتی ابتدای قرن بیستم و اهمیت آن در توجه غرب به منطقه یاد کرد و گفت: نفت در جهان صنعتی مدرن نبود، بلکه مانند خون در رگ جامعه مصرفی تکنولوژیک بود، این امر اهمیت این منطقه را تا سطح رقابت برای سلطه بالا برد.

صفار هرندی خاطرنشان کرد: ما در این رقابت با از دست دادن سرزمین و منابع مواجه بودیم تا امروز که به جغرافیای کنونی رسیدیم.

این جامعه‌شناس ایرانی ادامه داد: قراردادهای استعماری اعم از «رویترز» و «تالبوت» نشانگر تاریخ حضور و مداخله استعماری در این منطقه هستند که همواره در برابر آن مقاومتی هم وجود داشته، اما تاریخ ما بیش از تاریخ مقاومت بودن، از قضا تاریخ تسلیم و سازش بود.

صفار هرندی با اشاره به این که مساله یهود در اروپا به هدیه دادن بخش‌هایی از جهان اسلام برطرف می‌شد اظهار کرد: نمونه آن هدیه دادن فلسطین به آژانس ملی یهود بود که گویی یک پایگاه دائمی از ۱۹۴۸ به بعد تاسیس و فراز و فرودهای آن به نقطه عطفی در تاریخ بدل شد.‌

وی از اهمیت پروژه‌های سازش، مصالحه و هم‌زیستی شکست‌خورده یاد کرد و گفت: در جریان مقاومت مبارزه چریکی با نماد یاسر عرفات شکل گرفت که نمونه‌های مشابه آن را در ایران دهه ۴۰ و ۵۰ شمسی داشتیم، مبارزات چریکی در عمل راه به جایی نمی‌برند و سرکوب می‌شوند و یا در مقابل مردم قرار می‌گیرند.

صفار هرندی آغاز تاسیس جریان مقاومت را در حرکت امام خمینی دانست و افزود: حرکت امام اتصالی مثبت و منفی با تجارب قبلی مقابله با استعمار غربی دارد. در جهاتی از آنها بهره‌گیری کرده اما از سوی دیگر به صورت سلبی از برخی مبانی آنها اجتناب کرده و به شیوه دیگری از تجارب آنها استفاده کرد.

رییس پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی خاطرنشان کرد: جریان انقلاب ایران بذرهایی کاشت که در گذر زمان جوانه زد؛ مانند جریان یمن.

وی افزود: مقاومت نمی‌تواند به اتکای رقبای بیرونی شکل بگیرد و باید به لحاظ ایده و راهبرد به عناصر درونی فرهنگی و تمدنی خودمان تکیه کنیم که مهم‌ترین آن، اسلام است.

صفار هرندی اسلام را معنادهنده به جریان‌های مبارزه در مقاومت دانست و گفت: مساله اصلی در مقاومت هویت دینی است که آن را از سایر حرکت‌ها متمایز ‌می‌کند. گفتار مقاومت در مبنا بر گفتمان دینی تاکید دارد و همان است که به انسان‌ها توان تاب‌آوری می‌دهد.

این جامعه‌شناس ایرانی با بیان این که اتکا و اتصال به مردم یکی از تفاوت‌های جریان مقاومت است، تصریح کرد: امام خمینی در پاسخ به گروه‌های چریکی اعتقاد به خلق نیرو از درون مردم و ساخت پیکره اجتماعی داشت که به دنبال آن حرکت‌های بعدی شکل می‌گرفت. تصویر کلاسیک انقلاب سنگربندی در خیابان و جنگل بود درحالی که حضور مردم از ویژگی‌های انقلاب‌های مقاومت است.

صفار هرندی تصویر غزه امروز را نمونه شاخص حضور مردم در مقاومت دانست و افزود: تصاویر مردم غزه می‌گوید؛ باوجود از دست دادن، همان‌جا که بودیم، ماندیم. تا وقتی امت هست مقاومت هم جریان دارد حتی اگر رهبران آنها رفته باشند. آنچه این پیکره اجتماعی را شکل می‌دهد معنا و باوری است که از دل عواطف دینی ملت‌های این منطقه برمی‌آید.

وی تاکید کرد: پیوندی بین مقاومت و زندگی وجود دارد، مقاومت در جهت خلق زندگی است و همین مساله آن را شکست‌ناپذیر می‌کند. این مساله قابلیت بسط‌دهندگی دارد و همین ویژگی از سوی دیگر برای مقاومت می‌تواند به یک چالش تبدیل شود.

صفار هرندی ادامه داد: جریان رقیب یا همان نیروی استعمار به این ویژگی پی برده و قصد دارد زندگی در مقاومت را به زندگی یا مقاومت تبدیل کند. استعمار فرا نو برای ملت‌زدایی مقاومت و ایجاد صفوف از این حربه استفاده کرده و صادقانه توفیق‌هایی هم به دست آورده‌است.

هنر مقاومت هم‌پای ایده آن رشد و توسعه پیدا نکرد

وحیدزاده ریشه ایده انقلاب اسلامی را در تشیع دانست و گفت: تفکر انتقادی در دل خود ایده مقاومت را می‌پروراند که همزاد هنر انقلاب است. خلاف آنچه معمولا بیان می‌شود هنر مقاومت ظرفیت بسیاری برای گفتگو درون و برون مرزی دارد در حالی که غالبا محدودیت و موانع کنشگری دیده می‌شود.

این پژوهشگر از اجرای پروژه هنر و اعتراض در پژوهشکده هنر اسلامی خبر داد و افزود: در این پروژه آثار هنرمندان معترض را با گستره معنایی فراتر از آنچه می‌دانیم در ده مجلد نقاشی، عکاسی، نمایشنامه، کاریکاتور و مانند آن‌ها رصد و معرفی می‌کنیم.

وحیدزاده با بیان این که هنرمندان بزرگ امروز در پیشانی مقاومت حرکت کرده‌اند، بیان کرد: «پابلو نرودا» شاعر بزرگ شیلیایی نمونه بارز این هنرمندان در سطح جهان است که بارها کاندید نوبل شده و طبعا تمایلی به اهدای جایزه به او نبوده، اما با ناخرسندی اهدا شد چراکه قادر به نادیده گرفتن این هنرمند نبودند.

وی کارنامه هنرمندان مقاومت را نشانگر ظرفیت موضوع برای گفتگوهای فرامرزی با هدف گسترش این عرصه دانست و گفت: تاب‌آوری ما قابل‌ مطالعه و پژوهش است، باتوجه به همراهی حکومت با ایده مقاومت شرایط در عرصه فرهنگ و هنر متفاوت است.

استاد دانشگاه سوره خاطرنشان کرد: هنرمندی که خود را با موقعیت اپوزیسیون معنا کرده ممکن است شرایط پیچیده‌ای پیدا کند و موقعیت شخصی و اپوزیسیون برایش به چالش تبدیل شود. این مساله از ابتدای انقلاب وجود داشت و ما به‌عنوان خانواده متعهد هنر با این درگیری مواجه بوده‌ایم اما با این‌حال؛ ادامه می‌دهیم.

وحیدزاده با ابراز ناراحتی نسبت به رشد محدود هنر مقاومت گفت: هنر مقاومت به‌رغم باری که بر شانه داشت؛ هم‌پای ایده آن رشد و توسعه پیدا نکرد.

وی تاکید کرد: ما نتوانستیم بازوی مقاومت را در عرصه هنر چنان که باید یاری کنیم و کاری اگر شد، نتوانسته به مبارزان بحرین و کودکان غزه و برادران عراقی برسد. بخشی از این کاستی برعهده خود ما است، در این سال‌ها کنگره داستان، فیلم و شعر بسیاری برگزار شد اما در ابعاد لازم اثرگذار نبود.

این پژوهشگر از طوفان‌الاقصی به‌عنوان آغازگر تاریخ جدید در مقاومت یاد کرد و افزود: یک سال گذشته به‌واسطه طوفان‌الاقصی تاریخ ما به دو بخش تقسیم شد، اما موارد هنری اجراشده به هیچ عنوان در ابعاد مقاومت ظاهر نبود. از ظرفیت‌های مقاومت غافل بودیم و در ابعادی که باید در آن کار نکردیم. براساس تجربه پژوهشی باید بگویم ظرفیت هنر مقاومت بسیار گسترده است و روزگاری نام‌های بزرگی در این هنر مطرح شدند که امروز قابل‌حذف از هنر جهان نیستند.

انتهای پیام