کدام فیلم‌سازان به سراغ «آلزایمر» رفتند؟

تهران فرهنگی: آلزایمر یک بیماری زوال عصبی است که معمولاً به کندی آغاز می‌شود و به تدریج رو به وخامت می‌رود. این بیماری بسیاری از خصوصیات رفتاری و هیجانی افراد را نیز تحت تأثیر قرار داده و سبب بروز ناراحتی‌هایی از قبیل علائم افسردگی، علائم روانی و نیز رفتارهایی مثل آشفتگی، سرگردانی، پرخاشگری و خشونت در این بیماران می‌شود.

آلزایمر بیماری است که شاید در هر خانواده‌ای در بین نزدیکان یا آشنایان دور هر فردی شایع باشد و خانواده‌هایی باشند که با این بیماری دست و پنجه نرم می‌کنند، اما نکته مهم در مورد این بیماری این است که در هر فردی این بیماری به شکلی متفاوت ظهور و بروز می‌کند. اتفاقی که حالا سوژه یک کارگردان برای ساخت فیلمش شده است. فیلم «عزیز» ساخته مجید توکلی دقیقا روایت مادری است که دچار بیماری آلزایمر و در جریان بیماری دچار چالشی خاص می شود.

به بهانه این فیلم که برشی از زندگی یک بیمار آلزایمری است مروری می‌کنیم بر تلاش سینماگران ایرانی در طول سال‌های گذشته برای نشان دادن دردها و رنج‌های بیماران آلزایمری و خانواده‌هایشان.

جدایی نادر از سیمین(۱۳۸۹)

این فیلم پنجمین اثر اصغر فرهادی بود که جدای از موفقیت و استقبال خوب داخلی، زمانی در صدر پرفروش‌ترین‌های نمایش جهانی قرار گرفت. این فیلم مجموعا ۵۲ جایزه جهانی را از آن خود کرد و برای اولین بار سینمای ایران را صاحب مجسمه اسکار کرد.

فرهادی دربارهٔ ایدهٔ ساخت این فیلم گفته بود: «من یک تصویری در ذهن خود داشتم که بعدها متوجه شدم از ماجرایی شکل گرفته که زمانی برادرم برایم تعریف کرده‌ بود؛ مرد میان‌سالی که پدر پیر و مبتلا به آلزایمر خود را تنهایی حمام می‌کند. این تصویر مانند دکمه‌ای بود که من را وادار کرد برایش کت بدوزم».

بدون تردید این فیلم یکی از بهترین پرداخت‌های سینمای ایران به موضوع آلزایمر محسوب می‌شود که اساسا گره اصلی و ابتدایی درام را با همین بیماری پدر نادر طراحی می‌کند. اگر فیلم را به یاد داشته باشید گره اصلی بین زندگی نادر و سیمین که مانع از مهاجرت آنها می‌شود بیماری آلزایمر پدر نادر است. توجه نادر به پدرش زندگی این زوج را به سمت طلاق می‌برد اما نادر از پدرش دست نمی‌کشد. شاید یکی از زیباترین صحنه‌های این فیلم همان سکانسی است که نادر در حمام در حال شستن پدرش است و یکی از احساسی‌ترین لحظات سینمای ایران را رقم می‌زند.

البته از نویسندگی این اثر که برعهده اصغر فرهادی است نباید غافل شد، سکانس مربوط به دادگاه نادر و سیمین و دیالوگ‌هایی که بین هم رد و بدل می‌کنند گواه این موضوع است، در همین دادگاه جمله «من که می‌فهمم اون پدرمه» بی‌تردید یکی از دیالوگ‌های ماندگار سینمای ایران است.

آلزایمر(۱۳۸۹)

پنجمین فیلم سینمایی احمدرضا معتمدی با موضوع آلزایمر یا همان فراموشی ساخته شد. این فیلم در همان زمان از نظر اسم با مشکلات زیادی روبه‌رو شد و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی معتقد بود که باید نام ایرانی برای فیلم انتخاب شود و این در حالی بود که کارگردان فیلم معتقد بود هر اسمی جز آلزایمر معنای این اثر را از بین می‌برد.

این فیلم در بیست و نهمین جشنواره فیلم فجر حضور پیدا کرد و در ۷بخش به ترتیب بهترین فیلم، بهترین کارگردانی، بهترین بازیگر نقش اول مرد، بهترین بازیگر نقش اول زن، بهترین بازیگر مرد بخش بین‌الملل، بهترین فیلم‌نامه و بهترین چهره‌پردازی کاندید و در سه بخش یعنی بهترین بایگر نقش اول مرد(مهدی هاشمی)، بهترین بازیگر نقش اول مرد بخش بین‌الملل جشنواره فجر(فرامرز قریبیان ) و بهترین چهره‌پردازی(سعید ملکان) صاحب جایزه شد.

داستان فیلم، ماجرای زنی است که همسر خود را در تصادف از دست داده و هر سال برای یافتن او در روزنامه آگهی می‌دهد و از سوی دیگر مرد بر اثر تصادف دچار آلزایمر شده و این فراموشی مشکلاتی را برای مرد به همراه دارد که پلیس را هم درگیر خود می‌کند …

کفش هایم کو؟ (۱۳۹۴)

کیومرث پوراحمد پس از کارهای  «قصه‌های مجید»، «اتوبوس شب»، «شب یلدا» و «خواهران غریب» به سراغ موضوعی رفت که با تمامی آثار قبلی او متفاوت بود، آلزایمر تنها یک سوژه برای این کارگردان نبود بلکه بخشی از زندگی شخصی او را تشکیل می‌داد. این کارگردان در مورد ساخت این فیلم در یک مصاحبه‌ای گفته بود: انگیزه‌ای که باعث شد، فیلمنامه‌ «کفش‌هایم کو» را بنویسم، آلزایمر مادرم بود که ۱۰ سال به آن مبتلا شد و خواهرانم، به خصوص خواهرم “توران”، پروانه‌وار به دور او چرخید. آلزایمر مادر زندگی ما را ۱۰ سال تحت الشعاع قرار داد».

زنده یاد کیومرث پوراحمد در جایی گفته بود «خانم نوروزیان ۱۰ سال پزشک مادرم بودند و بعد از فوت مادرم، سر این فیلمنامه به او مراجعه کردم و از او مشاوره گرفتم».

جدای از موضوع آلزایمر که پرداختن به آن می‌تواند از نظر روحی به خانواده‌هایی که درگیر آن هستند کمک کند، بازی رضا کیانیان در نقش حبیب کاوه را در این فیلم نباید فراموش کرد، او به بهترین شکل ممکن دگرگونی‌های یک بیمار مبتلا به آلزایمر را بازی می‌کند.

نبات (۱۳۹۶)

این اثر برای یک فیلم اولی یعنی پگاه ارضی است، این فیلم در قالب یک درام خانوادگی ساخته شده است و شهاب حسینی نقش  پدری که همسرش دچار آلزایمر شده است، را بازی می کند.

«نبات» قصه زندگی پدر و دختری است که با هم روزگار می‌گذرانند و دختر فکر می‌کند که مادرش در یک حادثه از دنیا رفته؛ اما مادر که در خارج از کشور زندگی می‌کرده، پس از چند سال برای دیدن دخترش بازمی‌گردد و در کشمکش مخالفت شدید پدر با ملاقات این مادر و دختر، مشخص می‌شود که زن به بیماری آلزایمر دچار شده است…

سرکوب (۱۳۹۷)

رضا گوران اولین تجربه سینمایی خود را با فیلمی با موضوع آلزایمر آغاز کرد. فیلمی که نقطه عطفش حضور رویا افشار بر روی پرده سینما بود، البته این فیلم در همان زمان به طرفداری از زنان محکوم شد زیرا نقش پدر خانواده را خیلی سیاه نشان می‌دهد. 

در این فیلم مادر خانواده (رؤیا افشار) به دلیل مشکل آلزایمر تحت مراقبت توسط یک پرستار (باران کوثری) است؛ پدر خانواده همواره به آزار و اذیت جسمی و روحی مادر و سه دختر خود می‌پرداخته و مدتی است که از خانه رفته‌ است؛ دختر بزرگتر (الهام کردا) یک فرزند مبتلا به اوتیسم دارد؛ دختر وسط (سارا بهرامی) مدتی است با یک مرد دوست شده‌ است که بعد از چند هفته متوجه می‌شود که این مرد نیز همانند پدرش به آزار و اذیت جسمی و روحی او می‌پردازد و دختر کوچکتر (پردیس احمدیه) یک دختر دانشجو است که کودکی پرتنشی را در کنار پدرش گذرانده‌ است. خبر فوت پدر خانواده به آنها میرسد ولی هیچکدام از اعضای خانواده حاضر به شناسایی جسد نیستند.

فراموشی(۱۳۹۷)

فراموشی فیلمی کوتاه به کارگردانی فاطمه محمدی است که در سال ۲۰۱۸ میلادی (۱۳۹۷ خورشیدی) منتشر شد. این فیلم برندهٔ جشنواره بین‌المللی فیلم موندنس شد.

این فیلم روایت‌گر مسائل و مشکلات دوران سالخوردگی  و آلزایمر است.

عزیز (۱۴۰۳)

جدیدترین اثر مربوط به آلزایمر در سینمای ایران مربوط به فیلم «عزیز» به کارگردانی مجید توکلی است. این فیلم داستان زنی به همین نام را روایت می‌کند که با پیشرفت بیماری آلزایمر دست‌وپنجه نرم می‌کند. این بیماری نه تنها زندگی شخصی او، بلکه روابط او با اعضای خانواده و به ویژه پسرش را تحت تاثیر قرار داده است. مجید توکلی در این فیلم تلاش کرده است تا تصویری واقعی و در عین حال شاعرانه از چالش‌های این بیماری و تأثیرات آن بر ساختار خانواده ارائه دهد.

فیلم قابل تامل  «عزیز» از ۲۸آذرماه سال جاری به روی پرده نقره‌ای رفته است.

انتهای پیام