نهادهای بالادستی جایزه جلال برای گسترده‌کردن جایزه جلال تصمیم بگیرند
تهران فرهنگی: مسعود کوثری دبیر هفدهمین جایزه ادبی جلال آل‌احمد گفت: اساس جایزه ادبی جلال آل‌احمد بر ۴ حوزه اصلی قرار دارد؛ نخست حوزه رمان و داستان بلند، دوم داستان کوتاه، سوم نقد ادبی و چهارم مستند نگاری. هر کدام از این حوزه‌ها به نحوی الهام گرفته شده از کار جلال آل‌احمد است، اما طبیعتاً داشتن این حوزه‌ها به معنای پیروی از آل‌احمد نیست.
وی افزود: این چهار حوزه با الهام و تاسی از جنبه‌های مختلف کاری آل‌احمد طراحی و نامگذاری شده‌اند و هرکدام از این جنبه‌ها به تنهایی می‌توانند یک جایزه مستقل هم باشند. کما اینکه طی این سال‌ها بحث‌هایی درباره مستقل شدن بخش مستندنگاری و نقد ادبی شده بود. با این اوصاف فعلاً این چهار حوزه ذیل جایزه جلال آل‌احمد که مهمترین جایزه ادبی کشور است، تعریف شده‌اند.
کوثری ادامه داد: امسال حدود ۲۶۰۰ اثر در دبیرخانه جایزه گردآوری شده که از این تعداد سهم کوچکتر و کمترش مربوط به نقد ادبی و داستان کوتاه است و بیشترین سهم از نظر کمی را دو حوزه «رمان و داستان بلند» و «مستندنگاری» از آن خود کرده‌اند. اگر بخواهیم قیاس کنیم، تقریباً در دو حوزه «رمان و داستان بلند» و «مستند نگاری» دوبرابر حوزه‌های «نقد ادبی» و «داستان کوتاه» اثر به دبیرخانه ارسال شده است.
این عضو هیات علمی دانشگاه تهران درباره اهداف جایزه ادبی جلال آل‌احمد گفت: نکته مهم مورد توجه این جایزه طی سال‌های برگزاری تقویت وجه ادبی، نویسندگی و شناسایی نیرو، توان و تعهد نویسندگان است تا شاید زمینه‌های پیدا کردن و دریافت سهم ایران در نوبل جهانی ادبیات فراهم شود. با اینکه هم اشتیاق به نوشتن در ایران زیاد است و هم در اقلیم‌ها و نواحی متفاوت ایران پتانسیل‌های زیادی برای نوشتن وجود دارد، اما این جایزه می‌تواند مشوق خوبی برای نویسندگان باشد که عمر، وقت و توان خود را برای تولیدات ادبی صرف می‌کنند و در این راه قلم می‌زنند.
شورای عالی انقلاب فرهنگی تمایلی به گسترده کردن جایزه ادبی جلال دارد یا خیر؟
نویسنده کتاب «نظریه‌های آنومی اجتماعی» افزود: طبیعتاً جایزه ادبی جلال آل‌احمد ممکن است مورد توجه سایر فارسی زبانان جهان نیز قرار بگیرد، کما اینکه در سال‌های گذشته تمایل برای سهیم شدن و شریک شدن در این جایزه وجود داشت، اما این تصمیم را باید نهادهای بالادستی این جایزه یعنی شورای عالی انقلاب فرهنگی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بگیرند که تمایلی به گسترده کردن این جایزه دارند یا خیر؟ آثار غیر از ادبیات دیگر کشورها تاحدودی در جایزه جهانی کتاب سال تحت پوشش قرار می‌گیرد، اما در زمینه ادبیات هنوز تصمیمی گرفته نشده است. همه ساله شاهد هستیم که آثار خوبی در اطراف ایران به زبان فارسی تولید و منتشر می‌شود، اما هنوز بخش آثار دیگر کشورها در این جایزه گنجانده نشده است و امیدوارم که اگر توافقی در این زمینه بوجود آمد، این آثار نیز پذیرفته شوند و در سال‌های آتی شاهد مشارکت بیشتر در جایزه جلال آل‌احمد باشیم.
دبیر علمی هفدهمین جایزه ادبی جلال آل‌احمد در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به این نکته که سالیانه تعداد زیادی رمان در ایران منتشر می‌شود، گفت: بازار کتاب ایران شرایط خاص خود را دارد و این شرایط با کشورهای دیگر قابل مقایسه نیست. این بازار در شرایط فعلی به دلیل مشکلات اقتصادی، قیمت کاغذ، پایین آمدن شمارگان و بسیاری از مسائل دیگر دچار تلاطم‌های زیادی شده و به همین دلیل بیشتر از رمان‌های ایرانی، رمان‌های خارجی وجود دارد و بر این اساس ذائقه ایرانی ممکن است به چیزهای دیگری تمایل پیدا کند. این از نکاتی است که باید به آن توجه کرد.
ایجاد شرایط منصفانه داوری در جایزه ادبی جلال آل‌احمد
دبیر علمی هفدهمین جایزه ادبی جلال آل‌احمد در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به نقش هیات علمی این جایزه افزود: هیات علمی این جایزه که توسط خانه کتاب و ادبیات ایران و معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انتخاب می‌شوند و از وزیر حکم می‌گیرند، سعی می‌کنند با انتخاب داورانی برجسته شرایط منصفانه‌ای را برای رقابت و داوری آثار به وجود بیاورند تا بهترین آثار انتخاب شوند. هیات علمی ترکیبی است از نمایندگان گروه‌های سنی و سلیقه و سبک‌های مختلف و البته این هیات نقشی در داوری‌ها ندارد و فقط داوران را انتخاب می‌کند. داوران نیز در گروه‌های سه نفره آثار را داوری خواهند کرد تا جایزه به سرمنزل مقصود خود برسد.
نویسنده کتاب «درآمدی بر موسیقی مردم‌پسند» ادامه داد: در هر دوره‌ای با توجه به تجربیات قبلی نکاتی توسط این شورا یا هیات علمی مبنی بر چگونگی انتخاب بهترین داوران و یا معرفی بهتر جایزه مطرح می‌شود. در این دوره نیز نکاتی توسط شورای علمی مطرح و بر اساس آن داوران بخش‌های چهارگانه جایزه با رای گیری انتخاب شدند؛ داورانی که چه در داخل و چه در خارج از دانشگاه، چهره‌های شناخته شده‌ای هستند و آثار علمی قابل توجهی دارند. داوران اکنون کار خود را شروع کرده‌اند و به زودی به دور دوم داوری و از آنجا به مرحله نهایی وارد خواهیم شد.
کوثری در ادامه با اشاره به این نکته که حساسیت‌های زیادی روی جایزه ادبی جلال آل‌احمد وجود دارد، گفت: طبیعتاً نویسندگان و به طور کل اهالی فرهنگ چشم به این جایزه دارند و امیدوارم امسال شاهد یک داوری خوب و منصفانه باشند که البته این به کیفیت آثار تولید شده هم بستگی دارد. باید دید که در عمل و در جریان داوری چه آثاری توان و کیفیت لازم را برای انتخاب شدن به عنوان برگزیده یا شایسته تقدیر دارند و یقین دارم با حسن نظری که در هیات علمی و هیات داوران این دوره از جایزه وجود دارد، آثار خوبی منتخب خواهند شد. امیدوارم این قدم کوچکی باشد برای معرفی نویسندگانی که شایسته تجلیل و تکریم هستند.
