مسعود کیمیایی در حضور همکارانش تجلیل شد؛ هنرمندی که خودِخود سینماست

به گزارش خبرنگار مهر، مراسم بزرگداشت مسعود کیمیایی کارگردان سینما عصر دوشنبه ۱۰ دی به همت کانون کارگردانان سینمای ایران همزمان با پنجاه و پنجمین سالروز اولین نمایش عمومی فیلم «قیصر» در فرهنگسرای نیاوران برگزار شد.

در این مراسم افرادی همچون رائد فریدزاده رئیس سازمان سینمایی، علی ربیعی دستیار اجتماعی رئیس جمهور، سیروس الوند، حامد بهداد، تهمینه میلانی، شاهد احمدلو، فریدون جیرانی، محمد کارت، جواد طوسی و… حضور داشتند.

اصغر نعیمی اجرای این مراسم را برعهده داشت.

محسن امیریوسفی عضو کانون کارگردانان سینمای ایران در این مراسم گفت: اکنون باید آقای فریدون جیرانی اینجا تشریف می‌آوردند زیرا ایده اولیه برگزاری این مراسم را ایشان مطرح کردند. اسم استاد کیمیایی قسمت مهمی از تاریخ سینمای ایران است. ایشان یکی از بزرگانی هستند که در دهه تکرارنشدنی چهل توانستند خودنمایی کنند و فیلم «قیصر» استاد، سینمای ایران را به قبل و بعد از خودش تقسیم کرد.

وی تصریح کرد: آقای کیمیایی سایه شما بالای سر ما مستدام باشد. امروز جای دوستان و همکاران شما ازجمله استاد داریوش مهرجویی و همسرشان، عباس کیارستمی، علی حاتمی، بهرام بیضایی، ناصر تقوایی، مازیار پرتو، ناصر ملک مطیعی، جمشید مشایخی، اسفندیار منفردزاده و … خالی است.

امیریوسفی تاکید کرد: طبق گفتگویی که چندی پیش با آقای کیمیایی داشتم ایشان بیش از همه دلتنگ بهروز وثوقی عزیز هستند. متاسفانه هیچکدام از دولت‌ها در ایران تلاشی برای بازگرداندن این هنرمند به ایران نداشتند اما ما امیدوار به همکاری دوباره ایشان با استاد کیمیایی هستیم.

تاثیرگذاری «قیصر» و «گوزن‌ها» در سینمای ایران انکارناپذیر است

تهمینه میلانی کارگردان سینما سخنران بعدی این مراسم بود که درباره مسعود کیمیایی گفت: می‌خواهم به ۴۰ سال پیش بازگردم که این افتخار را پیدا کردم دستیار استاد کیمیایی شوم و ۷ سال با ایشان کار کنم.

وی با بیان خاطره‌ای از اولین دیدارش با مسعود کیمیایی افزود: اینکه من چطور آقای کیمیایی را ملاقات کردم و باهم همکاری کردیم اتفاق جالب و عجیبی بود. من آن زمان دانشجوی معماری بودم و چیزی از سینما بلد نبودم اما اینکه بعدها چند فیلم سینمای ساختم هم مدیون آقای کیمیایی هستم.

این کارگردان بیان کرد: من ۱۶ ساله بودم که فیلم «گوزن‌ها» اکران شد و در همان سال چندین بار این فیلم را تماشا کردم زیرا ارزش کارگردانی مانند مسعود کیمیایی برای نسل ما بسیار زیاد بود.

وی افزود: آقای کیمیایی فقط به خاطر ساخت ۲ فیلم «قیصر» و «گوزن‌ها» باید یک عمر لذت زندگی را می‌برد و از او تجلیل می‌کردند زیرا تاثیرگذاری این ۲ فیلم در سینمای ایران غیرقابل انکار است. متاسفانه در ایران قدر این هنرمندان بزرگ دانسته نمی‌شود. آقای کیمیایی شما همیشه استاد من بوده‌اید و خواهید بود.

فرامرز قریبیان نامه‌ای به مناسبت بزرگداشت مسعود کیمیایی نوشته بود که در آن از خاطرات قدیمی دوستی و همکاری با مسعود کیمیایی یاد کرده بود. اصغر نعیمی این نامه را برای حاضران خواند. بخشی از این نامه بدین شرح است: «مسعود جان خیلی ها آمدند و رفتند اما تو صادقانه ماندی و ساختی. بمان مسعود جان که سینمای ایران نیازمند توست. منتظر فیلم جدیدی از تو هستم که سینمای ایران حیاتش را مدیون توست.»

کیمیایی و پایبندی بر عهد قدیمی

در ادامه مراسم ویدیویی از اصغر فرهادی کارگردان ایرانی پخش شد. وی در این ویدیو عنوان کرد: انتخاب چنین شبی برای برگزاری بزرگداشت آقای کیمیایی برای من معنای بزرگی دارد به این دلیل که پس از نزدیک به ۶۰ سال کسی که گام‌های اولیه را برداشت همچنان حضور پویایی دارد و در مسیر اولیه و عهدی که بر سر باورهایش بسته، مانده است. او پس از این سال‌ها و در شرایط مختلف کشور بر سر باور و عهد قدیمی خودش مانده است. این تداوم بسیار ستایش برانگیز است.

این کارگردان بیان کرد: هیچ فیلمسازی به اندازه آقای کیمیایی در سینماگر شدن درصد زیادی از فیلمسازان تاثیرگذار نبوده است. خیلی ها با شور و هیجان فیلم‌های آقای کیمیایی سینماگر شدند. سینما و آثار مسعود کیمیایی جدای ویژگی‌های زیبایی‌شناسانه، نوعی شور و شوریدگی دارد. ما برای بررسی آثار ایشان باید این شوریدگی و به هم ریختگی را درک کنیم. فیلم های زنده یاد داریوش مهرجویی نیز این شوریدگی را داشت.

فرهادی با اشاره به اینکه آقای کیمیایی مانند یک رمان‌نویس و نقاش فیلم می‌سازد، گفت: آقای کیمیایی آدم بسیار بامعرفتی است و من این ویژگی را در رابطه شخصی که با ایشان داشتم، فهمیدم. آقای کیمیایی به امید دیدار دوباره شما در تهران.

دیگر فرزندی مانند کیمیایی متولد نمی‌شود

حامد بهداد بازیگر سینما نیز تصریح کرد: هربار که می‌خواستم با استاد کیمیایی صحبت کنم همان ابتدا در مواجهه با میزان زیاد شور و استعداد ایشان از سخن باز می‌ماندم و متوجه می‌شدم که کلام من عقیم است.

وی تاکید کرد: نوش جان بنده و دیگر بازیگرانی که جلوی دوربین شما بازی کردیم.

این بازیگر با بیان خاطره‌ای گفت: در فیلم «پرتقال خونی» ما با سیروس الوند مشغول کار بودیم و درباره دوبله حرف می‌زدیم. آقای الوند می‌گفتند که صدابرداری سر صحنه سال‌ها در سینما وجود داشت اما زمانی که مسعود کیمیایی تصمیم گرفت صدابرداری سر صحنه را در فیلم‌هایش انجام دهد، این اتفاق رواج پیدا کرد.

وی افزود: روزی از آقای کیمیایی پرسیدم که چرا انقدر دیر صدابرداری سر صحنه را وارد فیلم‌هایتان کردید که استاد جواب دادند؛ حامد دیالوگ‌های فیلم من حرف‌های خاصی هستند. درواقع سکانس‌های فیلم مسعود کیمیایی از دل شاهنامه فردوسی بیرون می‌آیند.

حامد بهداد در پایان تصریح کرد: دیگر فرزندی مانند مسعود کیمیایی و داریوش مهرجویی به دنیا نمی‌آیند زیرا دیگر آن زمانه و دهه ۴۰ ازبین رفته است.

جعفر پناهی کارگردان سینما نیز ویدیویی برای این مراسم ارسال کرده بود. وی در این ویدیو بیان کرد: فیلم «حکم» آقای کیمیایی را من تدوین کردم و به دلیل شیوه خاص ایشان در فیلمبرداری دستمان در تدوین باز بود. من هم تلاش کردم در آن فیلم به سینمای استاد نزدیک شوم.

وی عنوان کرد: استاد کیمیایی من از شما بسیار آموختم و در کنار شما بودن لذت‌بخش است. مشتاقانه منتظر دیدن فیلم بعدی شما هستم.

اگر «قیصر» نبود سینما به بیراهه می‌رفت

سیروس الوند کارگردان سینما دیگر سخنران مراسم بود و گفت: من در زندگی آنقدر که درباره آقای کیمیایی صحبت کرده‌ام، درباره خودم حرف نزده‌ام!

وی تاکید کرو: اگر ما «قیصر» را نداشتیم سینما در دهه ۴۰ به بیراهه می‌رفت. «قیصر» مانند یک سیلی در آن سال‌ها به صورت سینمای ایران خورد. نسل ما خیلی از مسعود کیمیایی آموخت و خوشحالیم که سایه ایشان بر سر ما است.

جواد طوسی منتقد سینما در ادامه مراسم با بیان اینکه سینما و مسعود کیمیایی نقطه وصل ما است، بیان کرد: سالگرد اکران فیلم «قیصر» یادآور جدال دیرینه سنت و مدرنیته و دسته‌بندی‌های ناشی از آن است. برای من مسعود کیمیایی شمایل تاریخی قرص و محکمی است که در آثارش می‌توان اصول اخلاقی را حس کرد و مفهوم درست واژگانی مانند قهرمان، عشق، دوستی و … به معنای واقعی در آثارش نمایان می‌شود.

وی تاکید کرد: مسعود کیمیایی با نگاه تالیفی مختص خودش قصه نوازی می‌کند. برای من مسعود کیمیایی با شمار قابل توجه آثارش خودِ خود سینما است او همچنان پایمردانه از عشق، جوانمردی و آرمان می‌گوید. او تصویرگر منصف و واقع‌بین تاریخی است که قهرمانانش مورد قضاوت‌های متعدد قرار می‌گیرند.

طوسی در پایان عنوان کرد: در دور و اطراف ما همچنان نهضت ادامه دارد و چه زیبا و ستودنی است سرپا بودن و ستودن هنرمندی که حرف حساب می‌زند و دلش برای مردم و سرزمینش می‌تپد. مسعود کیمیایی را ارج می‌نهیم که در این روزگار خمیده نشده است. مسعود کیمیایی در این سرزمین مرتفع همچنان بتاز.

شاهد احمدلو بازیگر سینما نیز عنوان کرد: وقتی برای اولین‌بار مسعود کیمیایی را دیدم، هرگز فکرش را هم نمی‌کردم او کسی است که بعدها بارها برایش بمیرم.

«قیصر» سخنگوی جامعه است

علی ربیعی دستیار اجتماعی رئیس جمهور هم در این مراسم بیان کرد: با خودم فکر می‌کردم که من چرا امروز در این جمع هستم؟ به یاد آوردم که در کودکی بلال می‌فروختم که به سینما بروم و کتاب اجاره کنم. این مساله را هم در این سال‌ها متوجه شدم که هر جامعه‌ای که به بزرگان خودش احترام نگذارد، جامعه خوشبخت و باثباتی نیست.

وی درباره ارتباط مسعود کیمیایی با جامعه گفت: کیمیایی یکی از افرادی است که رفت و برگشت زیادی با جامعه دارد. به عقیده من هنرمند متاثر بر جامعه، تاثیرگذار بر جامعه، سخنگوی جامعه و میانجی اجتماعی است. آقای کیمیایی هر چهار صفت را دارا است. من سینمای پیش از «قیصر» را هم تقبیح نمی‌کنم اما متن اجتماعی که «قیصر» در آن رشد کرد و تحولی که در سینما و جامعه ایجاد کرد، نتیجه ارتباط مسعود کیمیایی با جامعه است. «قیصر» به عقیده من سخنگوی جامعه در آن دوره است.

ربیعی تصریح کرد: «قیصر» پس از خودش فقط با مسعود کیمیایی ادامه پیدا نمی‌کند و حداقل ۳ شاخه می‌شود. در شاخه سوم خودش، سینمای اعتراضی ما است که همواره متاثر از این فیلم است.

وی افزود: فیلم‌های بعد از انقلاب کیمیایی نیز میانجی اجتماعی هستند و آقای کیمیایی همواره یک کنشگر مرزی بوده است.

رببعی بیان کرد: روزی در یکی از کلاس‌ها شخصی گفت که کیمیایی دیگر تمام شده و مشغول تکرار است. من گفتم که برخی عناصر هویتی ما تمام شدنی نیست و همواره قابل خوانش است.

دستیار اجتماعی رئیس جمهور در پایان گفت: ایران یعنی کارگردانان بزرگ، ایران یعنی شفیعی کدکنی، ایران بدون امثال مسعود کیمیایی دچار فروریختگی می‌شود.

در ادامه مراسم رضا یزدانی آهنگ فیلم «حکم» ساخته مسعود کیمیایی را اجرا کرد.

کیمیایی به‌زودی فیلم جدیدش را می‌سازد

علی اوجی تهیه‌کننده سینما بیان کرد: من از سن ۱۳ سالگی دنبال استاد کیمیایی گشتم و عکس ایشان را همواره در کیف پولم نگه داشته‌ام. آقای کیمیایی در عده زیادی از آدم‌هایی تکثیر شدند که به عشق ایشان سینماگر شدند.

وی درباره همکاری با مسعود کیمیایی در فیلم «خائن‌کشی» بیان کرد: من این قضیه را مانند یک معجزه می‌دانم که فیلم «خائن‌کشی» آقای کیمیایی را تهیه کردم. ایشان از همه عوامل زودتر می‌آمدند و از همه عوامل دیرتر می‌رفتند و به هیچ وجه نمی‌شد سرشان کلاه گذاشت. هر اتفاقی که سر صحنه فیلم آقای کیمیایی می‌افتاد از زیرنظر استاد می‌گذشت.

اوجی در پایان از ساخته شدن فیلم جدید مسعود کیمیایی خبر داد و گفت: بهترین خبری که می‌توانم امروز اعلام کنم این است قرار است آقای کیمیایی به زودی سی‌ویکمین فیلم بلندشان را بسازند. در این قتلگاه فیلم‌های اجتماعی و یکه‌تازی فیلم‌های کمدی فیلم «خائن کشی» به لحاظ اقتصادی یکی از موفق‌ترین فیلم‌های اجتماعی در ۵ سال اخیر بوده است. یعنی آقای کیمیایی فیلمی ساختند که از نظر اقتصادی نیز در سینما موفق است.

در ادامه این مراسم ویدیویی از محمد رسول اف پخش شد.

همچنین محمد صالح علا شاعر نیز پیامی برای مراسم بزرگداشت مسعود کیمیایی ارسال کرد.

فریدون جیرانی کارگردان و رئیس کانون کارگردانان سینمای ایران در این مراسم یادداشتی درباره فیلم «قیصر» قرائت کرد.

در ادامه مسعود کیمیایی عنوان کرد: خیلی خوش آمدید به هشتاد و سه سالگی من. تمام هنرمندان جهان یک نفر هستند و آن یک نفر تو هستی من. ما هنرهای جهان هستیم اما بیان نمی‌شویم. در همین کانون کارگردانان، کارگردانان خوبی وجود دارند که بیان نمی‌شوند. چرا باید محمد رسول اف از آن سوی جهان برای من پیام بفرستد؟

وی افزود: ما امروزه درگیر سانسور نیستیم بلکه درگیر جنگ با تفکر هستیم. من بسیار نوشتم، نقاشی کردن و فیلم ساختم اما هنوز فکر می‌کنم در مقابل این حس و موجی که در دل این مردم وجود دارد هیچ کاری نکرده ام. سوالم این است که چرا این حس خاموش شده است؟ من به دنبال روشن کردن این موج هستم. درود می‌فرستم به کانون کارگردانان و بابت برگزاری این مراسم تشکر می‌کنم.

این کارگردان عنوان کرد: من دلتنگ خیلی ها هستم از جمله ابراهیم گلستان، داریوش مهرجویی، احمدرضا احمدی، بیژن الهی و … اما ۲ نفر هستند که من بیش از همه دلتنگشان هستم؛ یکی پسرم که از خودش زد تا من ننشینم. او دست و پا و عشق من شد. نفر دوم بهروز وثوقی است. رابطه من و بهروز رابطه بازیگر و کارگردان نبود بلکه بهروز پیج و مهره‌هایی داشت که باید آن‌ها را یاد می‌گرفتی تا خفتگی درون او بیدار شود. او پر از استعداد و حس است.

کیمیایی بیان کرد: از شما عذرخواهی می‌کنم زیرا نمی‌توانم بیش از این بایستم. حرف های ما مشترک است و همه حرف های هم را می‌دانیم. ما دچار یک درد ملی هستیم. درد هم را می‌دانیم اما نمی‌دانم چرا در سکوت هستیم!

کیمیایی استاد زبان است

رائد فریدزاده رئیس سازمان سینمایی نیز در این مراسم گفت: درباره آقای کیمیایی خیلی چیزها می‌توان گفت اما اصالت و فرهنگ اولین چیزی است که به ذهن متبادر می‌شود. آقای کیمیایی استاد زبان است. هر کسی در هر نسلی وقتی با آثار استاد کیمیایی مواجه می‌شود، ابتدا دچار بهت و سردرگمی است تا آن زبان و تفکر را درک کند.

وی تاکید کرد: من اولین بار فیلم «تیغ و ابریشم» ایشان را در بنیاد سینمایی فارابی تماشا کردم. تقدیر از استاد کیمیایی تقدیر از بخشی از تاریخ و فرهنگ این مملکت است و هرچه بگوییم کم گفته ایم. ایشان استاد زبان، فکر و تصویر هستند.‌

در پایان هدیه سازمان سینمایی و بنیاد سینمایی فارابی توسط رائد فریدزاده به مسعود کیمیایی اهدا شد.