کشورهای جهان از دیپلماسی فرهنگی برای رونق اقتصادشان چه کمکی می‌گیرند؟
قربانعلی پور مرجان رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در کنیا، یادداشت اختصاصی را با عنوان «دیپلماسی فرهنگی، اقتصاد فرهنگ و شعار سرمایه گذاری برای تولید» در اختیار خبرگزاری مهر قرار داده و در این یادداشت به موضوع تحقق شعار سال ۱۴۰۴ (سرمایه گذاری برای تولید) و امکان تحقق آن از مسیر دیپلماسی فرهنگی پرداخت.
در این یادداشت آمده است؛
اگر چه شاید در نگاه نخست دیپلماسی فرهنگی به حوزه‌های فرهنگی، هنری، گردشگری و دیجیتال برمی‌گردد ولی ارتباط دیپلماسی فرهنگی با حوزه اقتصادی نیز بی‌ربط نیست. امروزه در روابط بین‌المللی، کشورها به دنبال منافع ملی خود هستند و بدین منظور سیاست خارجی خود را بر پایه سیاست، اقتصاد، امنیت و فرهنگ پایه‌ریزی می‌کنند.
کشورهای توسعه یافته از قرن بیستم دریافته‌اند که بدون داشتن سیاست‌های فرهنگی و دیپلماسی فرهنگی نمی‌توانند اعتماد جهان را نسبت به خود بازیابی کنند. دقیقاً بر همین اساس بود که ایالات متحده آمریکا در سال‌های دهه ۱۹۳۰ برای اتخاذ یک دیپلماسی مؤثر فرهنگی در آمریکای لاتین، این حرکت را آغاز کرد.
کشورهایی مانند ژاپن، کانادا، فرانسه و چین هم با سرمایه‌گذاری‌های وسیع در موضوع دیپلماسی فرهنگی، تلاش می‌کنند قبل از سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی در سایر نقاط عالم و یا جذب سرمایه‌گذاری‌های کشورهای دیگر در حوزه جغرافیایی آنها وجهه مثبتی از خود در جهان نشان دهند. کشور چین با چنین رویکردی در کل دنیا بالاخص در آفریقا جای پای محکمی برای خود باز کرده است.
امروزه در دنیای روابط بین‌الملل نمی‌توان بین مرزهای فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و امنیتی خط کشی تندی ترسیم کرد چرا که همه این حوزه‌ها به نوعی مرتبط با هم هستند و هر چهار پایه سیاست خارجی (سیاست، اقتصاد، فرهنگ و امنیت) برای رسیدن به منافع ملی کمک می‌کنند.
حال که رونق سرمایه‌گذاری برای تولید، شعار امسال در کشورمان شده است باید دید که چگونه دیپلماسی فرهنگی می‌تواند در جهت نیل به این هدف و عملیاتی سازی این شعار به کشورمان کمک کند.
واقعیت این است که فرهنگ و آثار هنری تولید شده در ایران آنقدر پرمغز، پرمحتوا، زیبا و جهان پسند است که حتی اگر از طریق دیپلماسی فرهنگی بتوانیم مسیر انتقال آنها را به خارج از مرزهای جغرافیایی منتقل کنیم ما برنده شده‌ایم.
اما موضوع که نباید از آن غفلت کرد، ارتباط بین دیپلماسی فرهنگی و دیپلماسی اقتصادی و سیاسی برای رسیدن به شعار رونق سرمایه گذاری برای تولید است. علی‌رغم تکلیف همه وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها برای تلاش جهت تحقق شعار سال، پر واضح است که نقش وزارت امور خارجه برای ایجاد هماهنگی بین متولیان فرهنگی و اقتصادی و حتی سیاسی در خارج از کشور بسیار اساسی و حیاتی است.
کانون مشترک برای هماهنگی بین کارشناسان اقتصادی، سیاسی و نمایندگان اقتصادی ایران در خارج از کشور سفارت ج. ا. ایران در هر کشور است. نگاه اقتصادی به فرهنگ و نگاه فرهنگی به اقتصاد در خارج از کشور و در اجرای فعالیت‌های کشورمان در خارج از مرزها برای کمک به رونق سرمایه گذاری یک امر ضروری است.
سیاست‌های فرهنگی و اقتصادی کشورها و نگاه آنها به فرهنگ و اقتصاد با همدیگر گاهی متفاوت است. مثلاً در موضوع فیلم نگاه ما در جمهوری اسلامی ایران، در ابتدای امر فرهنگی است و در مرحله بعد اقتصادی اما در کشوری دیگر مثل کنیا در شرق آفریقا نگاه دولت به فیلم و فیلمسازی یک نگاه کاملاً اقتصادی است و لذا حوزه فیلم را نه در زیر مجموعه وزارت فرهنگ بلکه در زیر مجموعه وزارت جوانان، صنایع خلاق و ورزش جای داده‌اند.
بنابراین در برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی در خارج از کشور سفارتخانه ج. ا. ایران می‌تواند با ایفای نقش هماهنگ کننده پازلی را طراحی و اجرا کند که نتیجه و خروجی آن در ترغیب سرمایه گذاران برای سرمایه گذاری و یا ترویج تبادلات اقتصادی و مبادلات فرهنگی و اقتصادی مؤثر باشد.
بنابراین باید توجه داشت که کشورهای مختلف جهان با درجاتی متفاوت به اهمیت دیپلماسی فرهنگی در کنار سایر دیپلماسی‌های مرسوم سیاسی و اقتصادی پی برده و هر کدام در حد توان خود برای پیاده کردن آن تمهیداتی اندیشیده‌اند.