حقیقت را رسانه می‌سازد و مخاطب می‌پذیرد؛ سقوط سوریه و لزوم به‌کارگیری سواد رسانه
تهران فرهنگی: هفتمین نشست سراسری فعالان سواد رسانه‌ای کشور با حضور اعضای انجمن سواد رسانه ای ایران و برخی مدیران دستگاه‌های مسئول در حوزه فضای مجازی و رسانه امروز در فرهنگسرای رسانه برگزار شد.
نقش سواد رسانه‌ای در تحلیل تحولات اخیر منطقه، نقد و بررسی عملکرد آموزش و پرورش در حوزه سواد رسانه‌ای، شبکه نمایش خانگی، سواد رسانه‌ای و والدگری رسانه‌ای از جمله محورهای این نشست بودند.
مهدی شکیبایی رئیس فرهنگسرای رسانه با تأکید بر اهمیت سواد رسانه‌ای گفت: چند روز پیش از سقوط نظام سوریه در جلسه‌ای، یکی از کسانی که در میدان بود فضا را درباره تحولات سوریه برایمان تشریح کرد. تحلیل او که بر اساس تحلیل نظامی بود و توجهی به تحلیل افکار عمومی نداشت، خوش‌بینانه بود اما یک هفته بعد سوریه سقوط کرد. این نشان‌دهنده نقش رسانه و ضرورت برخورداری از سواد رسانه‌ای در شرایط امروز است.
در ادامه سید مرتضی موسویان رئیس هیئت‌مدیره انجمن سواد رسانه‌ای ایران با تأیید صحبت‌های شکیبایی گفت: خوب است جنبه‌های دیگری از بحث تحلیل نتایجی که از صحنه سوریه داشتیم ارائه دهیم.
وی با قرائت پیام رهبر معظم انقلاب خطاب به پیمان جبلی رییس سازمان صدا و سیما و همایش «افق تحول رسانه ملی» گفت: رهبر انقلاب به سه پارامتر مهم اشاره می‌کنند: دقت، تلاش و ابتکار. نبود ره‌نامه یا دکترینی که هنجارها و ناهنجارها، خط قرمزها و خط سفیدها، بایدها و نبایدها را برای اصحاب رسانه مشخص کند، نکته‌ای اساسی است.
رئیس هیئت‌مدیره انجمن سواد رسانه‌ای ایران گفت: تسلط بر حوزه و مستندات لازم در آن، برای اصحاب رسانه، حتی بیش از کارشناسان آن، ضروری است. مسئله اصلی این است که وقتی چند روز قبل هم ندانیم در سوریه چه می‌گذرد و درست یک روز بعد از تصرف دمشق تازه متوجه می‌شویم که چه اتفاقی در جریان بوده است، یعنی تحلیل دقیقی از قدرت روایت سازی رسانه ها در جهان امروز نداریم. بحث اساسی این است که رسانه حقیقت را می‌سازد، رسانه ابزاری است که از یک واقعیت، حقیقت را می‌سازد. حقیقت، روایتی است که رسانه می‌سازد و مخاطب آن را می‌پذیرد. چون خودش از نزدیک شاهد ماجرا نیست.
در ادامه لیلا وصالی عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی و مدیر عامل انجمن سواد رسانه ای ایران گفت: هنوز بشار سقوط نکرده بود که خبر آن در ارتش سوریه منتشر شد. این نشان می‌دهد قدرت رسانه در جنگ شناختی و پیشبرد جنگ نظامی می‌تواند مهم باشد. ما کمتر از این قدرت بهره می‌گیریم.
وی به تبیین و روشنگری رهبر انقلاب و شبهه‌زدایی از دلایل حضور ایران در سوریه، اشاره کرد و گفت: مقام معظم رهبری دو توطئه همزمان در سوریه و عراق را با یک عبارت خنثی کردند تا جوانان این کشورها با امید وارد ماجرا شوند. این یک کار رسانه‌ای تمیز است و ما به عنوان اصحاب رسانه باید به این بیانات ضریب بدهیم و تحلیل‌های مختلف از آن را ارائه دهیم.
در بخش دیگر این گردهمایی، پنل «شبکه نمایش خانگی، سواد رسانه‌ای و والدگری رسانه‌ای» با حضور لیلا وصالی، محمدصادق افراسیابی معاون کاربران و تنظیم‌گری اجتماعی ساترا و محمدصادق دهنادی معاون آموزش و پژوهش بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای برگزار شد.
افراسیابی گفت: یکی از موضوعات مهمی که باید تبیین کنیم، این است که تنظیم‌گری صرفاً تنظیم‌گری محتوایی نیست. بسیار فراتر از این است. اما گاهی منتقدین برخی سریال‌ها و برنامه‌های شبکه نمایش خانگی ناخواسته باعث بیشتر دیده شدن محتوایی می‌شوند که به آن انتقاد دارند. چون به جای ترویج سریال‌ها و برنامه‌های مناسب شبکه نمایش خانگی که لیست برنامه‌ها و سریال‌های مناسب را مجمع تحلیلگران ساترا منتشر کرده است، در مقام عمل دائم از سریال‌ها و برنامه‌هایی صحبت می‌کنند که خودشان به آنها نقد دارند. رسانه‌ها و انجمن رسانه‌ای ایران می‌توانند درباره آثار خوب و توصیه‌شده هم به مردم اطلاع‌رسانی کنند و آنها را تشویق کنند که آثار خوب شبکه نمایش خانگی را ببینند.
وی با بیان اینکه در معاونت کاربران و تنظیم‌گری اجتماعی ساترا مجمع تحلیلگران را ایجاد کرده‌ایم، گفت: اشخاص حقیقی و حقوقی و سازمان‌های متولی محتوایی را به این مجمع دعوت کرده‌ایم. ضمن اینکه در بحث والدگری رسانه‌ای هم لازم است خانواده‌ها مهارت‌های لازم را داشته باشند و رده‌بندی سنی محتواها را برای فرزندانشان رعایت کنند. اما بسیاری از خانواده‌ها این مسئله را رعایت نمی‌کنند. چون بحث رده‌بندی سنی در کشور ما خوب معرفی نشده و جا نیفتاده است.
معاون کاربران و تنظیم‌گری اجتماعی ساترا در ادامه گفت: با توجه به نیاز مخاطبان لازم است محتوا در ژانرهای مختلف تولید شود که ممکن است برخی ژانرها مخاطب خاص داشته باشد و صلاح نباشد اعضای خانواده کنار هم ببینند. در مورد برخی سریال‌ها هم ممکن است نیاز باشد والدین باید در کنار فرزندان باشند و با آنها درباره محتوای دریافتی گفت‌وگو کنند و از این طریق فرهنگ خود را به فرزند انتقال دهد. این خود، یک راهکار آموزش است و می‌تواند اتفاقات موردنظر والدین را در خانواده رقم بزند. ضمن اینکه خانواده‌ها باید به والدین بیاموزند که خودشان هم رده‌بندی سنی را رعایت کنند و محتوای با رده‌بندی سنی بالاتر را استفاده نکنند.
محمدصادق دهنادی هم گفت: چرا اتفاقی که دکتر افراسیابی گفتند نمی‌افتد؟ چرا همه ی هم و غم کشور روی خطوط قرمز متمرکز شده است و تلاشی برای معرفی و تبلیغ برنامه های منطبق بر خطوط سبز نمی‌شود؟ این‌ها سوالات مهمی است که باید از خود بپرسیم. ای کاش انجمن سواد رسانه‌ای هم و غم خود را بگذارد روی اینکه خط سبز محتوا را مشخص کند. برخی فعالان سواد رسانه ای مدام می‌گویند نکن، نبین، این محتواهای شبکه نمایش خانگی پشتش نفوذ دشمن است، پشتش توطئه است و… این توصیه ها به معنای استفاده نکردن از رسانه است و باعث می‌شود جامعه کار خودش را بکند و اثری که دوست دارد را ببیند و منتقدین هم دائم فریاد بزنند که فلان سریال و فلان برنامه شبکه نمایش خانگی مشکل دارد، چون نگاه خط سبزی در کشور فراموش شده است و همه روی خطوط قرمز متمرکز شده اند، تا بالاخره اخیراً یک تحولی در یکی از دستگاه‌های فرهنگی شکل گرفت و سازمان تنظیم مقررات ساترا، مجمع تحلیلگران را با هدف توجه به خطوط سبز ایجاد کرد.
در ادامه پنل دیگر همایش با موضوع «نقد و بررسی عملکرد آموزش و پرورش در حوزه سواد رسانه‌ای» با حضور سجاد مهدی‌زاده عضو هیئت‌علمی دانشکده فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق و سرهنگ علی‌محمد رجبی رئیس مرکز تشخیص و پیشگیری پلیس فتای فراجا حضور برگزار شد.
مهدی‌زاده با دسته‌بندی مردم از نظر سواد رسانه‌ای به سه دسته گروه کف میدان، افراد آکادمیک و نیز مدیران، گفت: این گروه‌ها جداگانه کار می کنند و گویی حرف همدیگر را خوب متوجه نمی‌شوند. نیاز است که این سه گروه با هم فکر کنند و کار را با هم پیش ببرند.ما در وزارت آموزش و پرورش در متن دو کتاب درسی داریم سواد رسانه‌ای را درس می‌دهیم. در دو سال اخیر سندی تدوین شده با نام «شایستگی‌های مشترک» که کل کتب درسی را موظف می‌کند به نکات خاصی توجه کنند، از جمله سواد ارتباط، نوبت، سواد مالی، خودمراقبتی و…
وی افزود: بسیاری از نقص‌های کتاب درسی باید با کمک معلمات کارآمد دربیاید. اما متأسفانه ما معلق خلاق و کارآمد نداریم که این کار را بکنند. ضمن اینکه مادامی که خانواده همراه نیست و در سنین پایین برای فرزند تبلت و گوشی با اینترنت تدارک می‌بیند، معلم هم کاری نمی‌تواند بکند. در این فضا، هر خانواده‌ای باید چارچوب‌های خود را داشته باشد و محتوای در دسترس بچه‌ها را مدیریت و گزینش کنند. ساختار خانواده از نظر آموزش سواد رسانه‌ای اشکالات زیادی دارد. اما مشکل اینجاست که خانواده‌ها هم مطالبه نمی‌کنند. ضمن اینکه قرار نیست همه چیز را آموزش و پرورش و در کتاب‌های درسی حل کند. ما نیاز به عقل کلانی داریم که همه این نیروها را به هم وصل کند تا کار را با کمک هم دربیاورند.
در ادامه سرهنگ رجبی در تحلیل مشکل موجود که کارهای فرهنگی در کشور پیش نمی‌رود گفت: تا زمانی که اقتصاد لازم برای کارهای فرهنگی دیده نشود و نظام برنامه‌ریزی درستی نداشته باشد، کار انجام نمی‌شود. وقتی پیشنهادی به فرد یا سازمانی داده می‌شود باید قابل‌اجرا باشد. در ساختارهای حاکمیتی معمولاً این ایراد وجود دارد که سازوکاری برای کمک گرفتن از انجمن‌ها وجود ندارد، اما مدام از آنها دعوت به همکاری و همفکری می‌شود.
وی افزود: روز اولی که شهید رئیسی خدمت رهبر انقلاب رسیدند به عنوان رئیس‌جمهور، آقا به ایشان فرمودند بروید ساختار حکومت را مردمی کنید. بخشی از این مردمی‌سازی در همین جا تعریف می‌شود که ساختار تعامل با مردم را ایجاد کنیم، که باید قانونش ابتدا تصویب شود.
در ادامه این گردهمایی احکام معاونین، مدیران، مشاورین و مسئولین جدید کارگروه های انجمن سواد رسانه ای ایران همزمان با پایان یافتن دوره مسئولیت مسئولین سابق انجمن توسط لیلا وصالی مدیر عامل و سید مرتضی موسویان رییس هیئت مدیره انجمن سواد رسانه ای اعطا شد.
علی‌محمد اسماعیلی به عنوان رئیس شورای پژوهشی انجمن، بهاره نصیری به عنوان معاونت پژوهش، الهه خوانساری به عنوان معاونت آموزش، سیدپیمان خادم الحسینی به عنوان معاونت توسعه، جذب و ارتقای سرمایه‌های انسانی، فاطمه نوری جهانگرد به عنوان معاونت استان ها، احسان رستگار به عنوان معاون انتشارات، مجلات و نشریات، آسیه یازرلو به عنوان مدیر روابط عمومی، نوید احمدزاده به عنوان مدیر اجرایی، حنیف غفاری به عنوان مشاور رسانه و امور بین‌الملل، حمید بروغنی به عنوان مشاور امور مشارکت‌های اجتماعی، سیده الناز میرشفیعیان به عنوان سردبیر نشریات انجمن، رویا صدیقی به عنوان مشاور مدیرعامل و مسئول دبیرخانه انجمن، نیره آزادی به عنوان مدیر کار گروه پایش نقد و تحلیل محتوای رسانه‌ای، سیما شریفان به عنوان مدیر کار گروه خانواده زنان و کودکان، ابراهیم طالبی به عنوان مدیر کارگروه آموزش و پرورش، مرتضی جمشیدی به عنوان مدیر کارگروه بازی‌ها و سرگرمی‌های دیجیتال، علی اصغر فاریابی به عنوان مدیر کارگروه تولید محتوا، مریم قهرمانی به عنوان مدیر کارگروه امور فرهنگی، بازدیدها جشنواره‌ها و همایش‌ها، پدیده پروینی به عنوان مدیر کارگروه امور بین‌الملل، سرهنگ علی محمد رجبی به عنوان مدیر کارگروه امنیت دیجیتال، رقیه بقایی به عنوان مدیر کارگروه رسانه و رحمان زنگنه به عنوان مدیر پشتیبانی و پیگیری معاونت امور استان‌ها منصوب شدند.
