تجاوز به محوطۀ ۳۰۰۰ سالۀ «جوبَجی»
تهران فرهنگی: سیاوُش آریا در دیداری که فروردین ماه ۱۴۰۴ از محوطه باستانی «جوبجی» داشت، از دست‌درازی‌ها و بی‌توجهی‌ها به محوطه ایلامی (عیلامی) جوبجی با قدمتی نزدیک به سه هزار سال، سخن گفت. او در نوشتاری که در اختیار این خبرگزاری قرار داد، اوضاع را چنین شرح داد: «محوطۀ باستانی «جوبَجی» را با کشف گنجینه‌های ارزشمند فرهنگی آن می‌شناسند که در میانۀ دهۀ هشتاد خورشیدی در پِی عملیات لوله‌کشی و فاضلاب در روستای جوبَجی شهرستان رامهرمز به گونۀ ناگهانی بدست آمد و نامش بر سر زبان‌ها افتاد. پس از آن، باستان‌شناسان برای نجات‌بخشی محوطه دست به کار شدند و بانو «آرمان شیشه‌گر»، کاوشگر محوطه، رازهای «جوبَجی» را گشود و با کشف دو آرامگاه از دورۀ ایلام نو با دیرینگی ۷۰۰ تا ۸۰۰ پیش از میلاد از فرمانروا و یا پادشاه بومی منطقه، پرده برداشت و نوری بر تاریکی‌های جهان باستان در منطقه تاباند. اما با همۀ ارزش و اهمیت محوطۀ «جوبَجی» و تعیین عرصه و حریم آن از سوی باستان‌شناسان و ابلاغ به استان خوزستان، همچنان دست‌درازی و تجاوز معدن‌کاوی بر روی محوطه ادامه دارد و لایه‌های باستان‌شناختی محوطه زیر و رو شده و آسیب‌های برگشت‌ناپذیری به آن وارد شده است. همچنین پیشرفت زمین‌های کشاورزی و کِشت و کاشت روی عرصۀ محوطۀ ایلامی «جوبَجی» و شخم زمین‌ها، آینده‌ای ناروشن را پیش‌روی یکی از مهم‌ترین یادگارهای ایلامی کشور قرار داده است.
نصب تیرهای برق روی عرصۀ محوطۀ ثبت ملی از دیگر دشواری‌های محوطۀ باستانی «جوبَجی» است که با وجود ممنوعیت و شفاف بودن قانون و ضابطه‌های میراث فرهنگی، ادارۀ برق بدون استعلام از ادارۀ میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان رامهرمز و با زیر پا گذاشتن قانون‌های میراث فرهنگی، به کارگزاری تیرهای برق اقدام کرده است.
اما یکی از چالش‌های بزرگ محوطه‌های تاریخی کشور، کَندوکاوهای غیرمجاز قاچاقچیان به بهانه‌های پوچ و خیال‌اَنگیز یافتن گنجی که هیچ وجود خارجی ندارد، است. قاچاقچیان با تاراج محوطۀ باستانی و ارزشمند «جوبجی» و کندن کف محوطه و پدیداری گودال‌های بزرگ و کوچک به لایه‌های باستان‌شناختی محوطه، آسیب‌های برگشت ناپذیری را وارد کرده و یادگار ایلامیان را در خطر نابودی قرار داده‌اند.
نکتۀ غم‌انگیز داستان، تکرار هر روزۀ تاخت و تاز قاچاقچیان به محوطه‌های تاریخی و فرهنگی کشور است و دست روی دست گذاشتن مسولان میراث فرهنگی کشور و استان‌ها و نبود راه‌کار علمی و ریشه‌ای برای بَرکندن این چالش بزرگ است. امروزه در شبکه‌های اجتماعی و تارنماهای اینترنتی به فراوانی تبلیغ‌های گنج‌یابی و فروش دستگاه و ابزارآلات حفاری وجود دارد و هیچ‌کس هم جلودار آن‌ها نیست و مردم و روستاییان را تشویق به کندن و نابودی محوطه‌های تاریخی می‌کنند. این در حالی است که بیشتر اشیاء تبلیغی در شبکه‌های اجتماعی جعلی و تقلبی هستند و تنها برای برانگیختن احساس مردم به کار می رود.
محوطۀ ایلامی «جوبَجی» رامهرمز با همۀ ارزش‌ها و اهمیت آن در زمینۀ باستان‌شناسی، مورد دست‌درازی معدن شن و ماسه قرار گرفته و منافع فردی شماری از افراد بر منافع ملی ترجیح داده شده و یادگار ملی و ارزشمند ایران مورد تاخت و تاز دستگاه‌ها و ابزارآلات معدن‌کاوی و خودروهای سنگین و بیل مکانیکی قرار گرفته است. زخم تیغه لودرها بر تن رنجور و بی‌دفاع «جوبجی» سنگینی می‌کند و ما همچنان نظاره‌گر هستیم و فریادرسی نیست.
محوطۀ باستانی «جوبَجی» (دهیور) از مهم‌ترین محوطه‌های دشت رامهرمز است که بیانگر دورۀ انتقالی اواخر تمدن ایلامی به آغاز شاهنشاهی هخامنشی است. از این محوطه، آثاری از دورۀ اِلیمایی(هم‌دوره اشکانی) نیز به دست آمده است. آرامگاه دو شاهدخت به نام‌های «ل- آر- ن» و «اَ-نی-نو-مَ» از خاندان «شوتور نهونته پسر ایندَدَ» از فرمانروایان ایلام نو از محوطۀ «جوبجی» کشف شده است. آثار بدست آمده از دورۀ اِلیمایی در برگیرندۀ تابوت‌های سفالی، بقایای اسکلت‌های انسانی و جانوری و دیگر اشیاء ساخته شده از سفال است. بخشی از این محوطۀ تاریخی در بردارندۀ کاریزهای (قنات) قدیمی دهیور است که آب رودخانه را به زمین‌های کشاورزی منتقل می‌کند.
محوطۀ تاریخی «جوبجی» با دیرینگی کمابیش ۳۰۰۰ هزار سال، مورد دست‌درازی های فراوان انسانی است اما به حال خود رها شده است و برداشت شن و ماسه و معدن‌کاوی، امروزه بلای جان آن شده است و عَرصه و حریم ممنوعۀ آن را مورد دست‌درازی قرار داده است. «جوبَجی» با همه ارزش‌ها و اهمیت آن، چندی است که فراموش شده و باستان‌شناسان و کاوشگران هم کمتر نشانی از آن می‌گیرند، گویا فریادهایشان به جایی نرسیده و خسته و دل آزرده شده‌اند. کاش مرهم زخمهایش باشیم…»
عکس‌ها در اواخر فروردین ماه گرفته شده است.
انتهای پیام