تابلوی ناصرالدین شاه و نسخه خطی مصور کلیات سعدی در موزه ملک
به گزارش خبرنگار مهر، آئین بازدید از کتابخانه و موزه ملی ملک صبح امروز دوشنبه ۲۸ آبان در محل دائمی این کتابخانه برگزار شد.
در این بازدید نوشاد رکنی رئیس اداره اطلاعات فرهنگی و حفاظت فنی کتابخانه و موزه ملی ملک بخش‌های مختلف این کتابخانه و موزه را به خبرنگاران حوزه کتاب و ادبیات معرفی کرد.
در ابتدا سالن حاج حسین ملک مورد بازدید خبرنگاران قرار گرفت. به گفته رکنی حاج حسین ملک از کودکی آرمان یک کتابخانه بزرگ را داشته است و این آرمان در یادداشت‌های ۱۹ سالگی او وجود دارد. وی در پایان دوره قاجار نگران بود کتاب‌هایی را که جمع آوری کرده بود غارت شود، شایعه است که وقف خود را از دست رضاشاه نجات می‌دهد اما این شایعه غلط است چون پیش از این دوره نیز در فکر نجات این آثار بود.
وی افزود: سازمان موقوفات ملک در زمینه دامداری، باغداری، درمانی (وقوفات بیمارستانی) فعالیت می‌کند. حاج حسین ملک دارای ۵ فرزند دختر بوده و یکی از کلکسیونرهای بزرگ بوده که از مهمترین کلکسیون‌هایش می‌توان به نسخ خطی اشاره کرد که از جمله مهمترین آثارش بوده و چون از بودجه شخصی خود آنها را خریداری کرده این منابع ویژه است.
سالن کتابت و نگارگری یکی از سالن‌های ابتدایی این بازدید بود که آثار آن از خط کوفی تا آثار معاصر رضا مافی را در خود جای داده بود. سالن آثار لاکی نیز در انتهای این تالار قرار گرفته که آثاری از جمله محل نگهداری وسایل و جلدهای لاکی درون آن هستند؛ به گفته رکنی این آثار لاکی از جنس کاغذ هستند و با استفاده از تکنیک ساخت ابزار بر کاغذ ساخته می‌شوند و پس از این با نقاشی و طراحی ارزشمند شدند. در این سالن مخاطبان می‌توانند شاهد بازدید از قلمدان جنگ چالدران باشند. همچنین جلدهای لاکی اواخر دوره تیموری اثری از آقا میرک؛ نقاش معروف که با تکنیک گرفت و گیر در جلد کار خود را انجام می داده است، در این بخش مورد بازدید قرار می‌گیرند.
به گفته رکنی دما و رطوبت مخازن هر روز چک می‌شود و هرکدام از آثار شناسنامه نظارتی به روز دارند. ما آثاری داریم که از آنها داستان و روایت می‌سازیم و از همین آثار، نمایشگاهی به وجود می‌آید که چندین ماه استقبال دارد.
نمایش تابلوی نقاشی ناصرالدین شاه از کمال الملک
سالن مرحوم عزت ملک یکی از بخش‌های دیگر کتابخانه و موزه ملی ملک است. عزت ملک پس از درگذشت حاج حسین ملک ناظر این کتابخانه بوده است و آثاری که از ایران خارج شده بودند را خریداری و در این بخش جمع آوری کرده است، از جمله این آثار قرآنی به خط محمدشفیع ارسنجانی بوده است که دوره مظفرالدین شاه به اتابک اعظم اهدا می‌شود. تابلوی نقاشی ناصرالدین از کمال الملک یکی از آثار نفیس این بخش است، همچنین تابلوی نقاشی بازدید ناصرالدین شاه از قشون به همراه ولیعهد مظفرالدین میرزا نیز در این بخش قرار دارد. طومار قرآن که دور تا دور آیت الکرسی به خط غبار نوشته شده است یکی دیگر از آثار نفیس این بخش است.
رکنی در پاسخ به سوالی مبنی بر قیمت گذاری اشیا کتابخانه و موزه ملی ملک گفت: بسیاری از اشیاء کتابخانه و موزه ملی ملک را نمی‌توان قیمت گذاری کرد اما سال‌ها پیش تخمین زده شده بود و قیمت یکی از بخش‌ها ۴ میلیارد تومان بوده است.
به گفته این رکنی؛ تالار پژوهشگران این کتابخانه امروز به بخش کتابخوانی برای کودکان اختصاص یافته است، برنامه‌هایی نیز برای استفاده از امکانات دیجیتال در این بخش تهیه فراهم شده است. البته قرار است بخش مجزایی برای کودکان در کتابخانه و موزه ملک تشکیل شود چراکه این مجموعه هر دوشنبه برنامه‌ای برای کودکان در حوزه‌های کتاب و کتابخوانی دارد.
رکنی درباره برنامه ویژه کودکان در این کتابخانه گفت: همانطور که می‌دانید بخش مهمی از فرهنگ ما با قصه منتقل می‌شود و ما همان سنت و کهن الگوی زندگی مان را که از کودکی با آنها بزرگ شده ایم باید به کودکان منتقل کنیم، به همین دلیل علاوه بر اینکه قصه گویی در سالن هزار دستان با استفاده از تکنیک‌های نمایشی برگزار می‌شود، سعی می‌کنیم با عناوینی مرتبط با موزه ملک قصه گویی کنیم. برای مثال برنامه امروز درباره کارت عضویت است.
در این بازدید تعدادی از نسخ خطی از جمله کتاب ابن مستوفی به خط خودش بر روی کاغذی کمیاب به خبرنگاران معرفی شد؛ این اثر برای اواخر قرن چهارم بوده و هزار سال قدمت داشت. نمونه نسخ خطی، نامه‌های اداری اثر عبدالله مرواری به خط تعلیق (نخستین خط کاملاً ایرانی) اثر دیگری بود که در این بخش به خبرنگاران نمایش داده شد. نسخه خطی دیوان حافظ از خاندان میرزا یوسف مُذهب باشی شیرازی در دوره قاجار و کلیات سعدی نیز یکی دیگر از آثار نفیس در زمینه نسخ خطی بودند که به خبرنگاران معرفی شدند. به گفته رکنی این نسخه‌ها کمتر از سه میلیارد تومان ارزش نقدی دارند.
نسخه خطی بعدی اما مربوط به زمان بعد از نثر ساده است (نثر سخت در گذر زمان به قائم مقام فراهانی می‌رسد که ساده می‌شود). این نسخه به نام «هوای امروز» از متن پیچیده و از متن‌های فمنیسی است.
نقشه‌هایی داریم که مشخص است جزایر سه گانه متعلق به ایران است
امیر خوراکیان رئیس کتابخانه و موزه ملی ملک در این بخش درباره فعالیت‌ها و رویکرد کتابخانه و موزه ملک گفت: اینجا ویژگی و آثاری دارد که قابل توجه است و دستمایه پرداختن و تولید محتواست، برای مثال وقفی بودن اینجا خود یک مسئله قابل توجه است. وقف فرهنگی است که پرداختن به آن شیرین است.
وی افزود: آثاری در کتابخانه و موزه ملی ملک وجود دارد که هر کدام دنیایی از قصه، تاریخ و محتواست. در این دوره انتخاب کردیم که کتابخانه و موزه روایتگر باشیم؛ یعنی همانطور که یک اثر تاریخی و شیء موزه‌ای را نگهداری کنیم به همان شکل هم قصه و تاریخ آنها را برای مخاطبان روایت کنیم. بر این اساس می‌توانیم موزه و کتابخانه فعال‌تری باشیم.
خوراکیان گفت: همانطور که می‌دانید برخی از موزه‌های ما حالت سکون پیدا کردند و اگر برنامه مبتکرانه ای نداشته باشند و فقط به موزه داری بپردازند برای مخاطب جذابیتی ندارند، بنابراین با این کار می‌توانیم یک پیام را از تاریخ ایجاد کنیم. ما باید آموزه‌هایی از تاریخ را به نسل‌های بعدی آموزش دهیم. موضوعات به روزی داریم و برای همین موضوعات درس‌ها و آموزه‌های زیادی داریم که نیازمند روایتگری است.
وی ادامه داد: درباره جزایر سه گانه ما در مخازن نقشه‌هایی داریم که در آنها مشخص است جزایر سه گانه متعلق به ایران است که از دل تاریخ و محتوایی که داریم می‌توانیم آموزش داشته باشیم.
به گفته رکنی طبقه دوم این کتابخانه با دیگر طبقات متفاوت است و دانشجویان امروزی آن را ساختند؛ موزه ملک اولین موزه محتوایی در ایران است و تالار داستان‌های ایرانی انواع و اقسام کتاب‌های داستانی را در برگرفته است. در این بخش مخاطبان شاهد قصه‌های عامیانه، ادبیات تعلیمی، داستان‌های عجایب، افسانه‌های فولکلور، داستان گذشتن سیاوش از آتش، داستان کشته شدن دیو سفید به دست رستم، نسخه خطی خمسه نظامی، نسخه خطی مصور کلیات سعدی هستند.
تالار علم آخرین بخش از کتابخانه و موزه ملی ملک بود که مورد بازدید خبرنگاران قرار گرفت. در این تالار نسخ خطی علوم مختلف از جمله احصاءالعلوم فارابی، مفاتیح العلوم و نفایس العلوم، نسخ خطی از علوم موسیقی، ستاره شناسی، مکانیک، شیمی، گیاه شناسی، جغرافیا، نسخ خطی گیاهان دارویی، کالبد شناسی قرار دارد که هر یک جالب توجه اند.
