انتقام «مده‌آ» در پی قربانی شدن عشق
مهتاب عسگری دراماتورژ، کارگردان و بازیگر نمایش «مده‌آ» که در سالن انتظامی خانه هنرمندان روی صحنه است درباره انتخاب این نمایشنامه برای اجرا به خبرنگار مهر گفت: مده‌آ نمونه یک زن کامل از جنبه‌های مختلف شخصیتی است. شخصیت و ویژگی های مده‌آ همیشه و در همه زن ها و در همه دوره ها می تواند وجود داشته باشد. مده‌آ نماد یک زن دردمند و رنج کشیده است؛ او نماینده همه زن هایی است که همواره مورد ظلم و ستم جامعه و مردان قرار گرفته اند. هر چند مده‌آ در نمایش من بیشتر یک عاشق است و همه دردها و رنج هایش به خاطر عشق است.
وی با اشاره به انتقام‌جو بودن شخصیت مده‌آ در تراژدی اوریپید عنوان کرد: از نظر من همه اتفاقات و حوادثی که در «مده‌آ» رقم می خورد به دلیل عشق این زن به همسرش است. او به خاطر جیسون خانواده اش را رها می کند و به دیاری غریب و ناشناخته می رود. برای جیسون با ماموران درگیر می شود و حتی برادرش را هم می کشد. اون عاشق جیسون شده و پای او ایستاده است پس اگر انتقام می گیرد به این دلیل است که به عشق پاکش خیانت شده است. در واقع خط قرمز مده‌آ خود جیسون است و جیسون بدون اینکه متوجه این عشق عمیق باشد به او خیانت کرده و با دختر کرئون ازدواج می کند.
وی با اشاره به اینکه حس انتقام جویی مده‌آ به دلیل خود تحقیری و ناراضی بودن او از جایگاه زنانه‌اش ناشی نمی‌شود، تاکید کرد: فکر می‌کنم اگر مده‌آ مرد هم بود باز چنین شخصیت محکمی داشت و به دلیل باورش به عشق همین کاری را می کرد که حالا می کند. زن بودن برای مده‌آ حقارت نیست. اتفاقا اوریپید یک شخصیت فوق العاده از زن در جامعه به تصویر می کشد. مده‌آ با این حضور پررنگ از شخصیت حقیقی زن دفاع می کند. او جایگاه برتر زن را به دنیا، به جامعه و به همه انسان ها نشان می دهد و حتی به زنان می گوید در یک جایگاه برتر هستید و کسی حق ندارد شما را از آن چیزی که هستید و حق طبیعی تان است محروم کند.
عسگری یادآور شد: مده‌آ یک اسطوره است. نماد و الگوی زنی است که دردها و رنج‌های همه زن‌ها را یک جا در خود دارد و حیرت آور است که اوریپید بیش از ۲۵۰۰ سال پیش این‌قدر به زن و مشکلات زن توجه داشته و توانسته تصویری دقیق و واقعی از یک زن را به این زیبایی به تصویر بکشد. مده‌آ می‌تواند در هر قوم و قبیله و یا جامعه ای به وجود بیاد. خصلت های انسانی مده‌آ در هر زنی و در هر روزگاری ممکن است اتفاق بیفتد. استثمار و سواستفاده از زن ها همیشه بوده و آن ها همیشه مورد ظلم و تجاوز و ستم قرار گرفته اند و اتفاقا اوریپید در این اثر گوشه ای از تاریخ را هم به ما نشان می دهد و بر این مساله تاکید دارد که حتی در جامعه یونان باستان هم با آن دوران باشکوه و متمدن، زن ها مورد ظلم و ستم بوده اند.
این کارگردان تئاتر افزود: این نمایشنامه به همه مخصوصا دولتمردان یادآوری می کند که مبادا زنان را فراموش کنند و یا مورد بی مهری قرار دهند. به همین دلیل مده‌آ نمونه یک زن واقعی با یک عشق حقیقی است که قربانی می شود؛ قربانی خودخواهی های مردانه، قربانی خودخواهی های جامعه و روزگار. مده‌آ قربانی می شود تا زن ها به حق خود برسند. قربانی می شود تا بزرگی و عظمت عشق به معنای حقیقی کلمه در روابط اجتماعی درست جا بیفتد. در «مده‌آ» عشق محور همه چیز است اما خیلی ها آن را نمی بینند و مده‌آ را یک زن هوسباز، خودخواه، خشن و جنایتکار می دانند. اما من او را این طور نمی‌بینم و معتقدم همان طور که در ادبیات خودمان حلاج به خاطر عشق بردار می شود مده‌آ هم قربانی عشق است. در واقع اعمال و رفتارهای خشن او زمانی اتفاق می افتد که عشقش آسیب می‌بیند به همین دلیل خواستم با اجرای این تراژدی بزرگ نگاه دوباره ای به «مده‌آ» داشته باشم و از این زاویه او را ببینم.
وی در پایان درباره چالش های اجرای آثار کلاسیک بیان کرد: اجرای چنین متونی واقعا سخت و طاقت فرساست اما کارهای کلاسیک از دو جهت برای من اهمیت دارند یکی از جهت اجرا و پرداختن به اسطوره هایی که هر کدام از آنها بخشی از تاریخ انسان ها هستند و بازنمایی و زنده کردن آنها بر صحنه برای خود من و تماشاگر جذاب و لذت بخش است. دوم اینکه این آثار برای ما یک یا چند حرف مهم دارند. به عنوان نمونه ادیپ در نمایشنامه «ادیپ شهریار» که پیش از این به صحنه بردم یک شخصیت چند لایه و نماد یک انسان یابنده است. او به دنبال حقیقت همه هستی خودش را از دست می دهد پس به ما می گوید که حقیقت خیلی اهمیت دارد و حتی از وجود انسان هم مهم‌تر است یا مده‌آ به همه زن‌ها و مردها درس عشق و وفاداری به عشق می دهد.
نمایش «مده‌آ» با بازی و کارگردانی مهتاب عسگری و تهیه کنندگی هومن برق نورد تا ۲ آذر ساعت ۱۸:۴۵ در سالن استاد انتظامی خانه هنرمندان ایران روی صحنه می رود.
