از توقف موقتی دخل و تصرف در بیابان لوت تا پرونده‌های جدید ایران در یونسکو
تهران فرهنگی: علیرضا ایزدی در نشست خبری که سه‌شنبه ۱۱ دی‌ماه در وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برگزار شد، درباره احداث جاده در بیابان لوت توسط یکی از شرکت‌های هواپیمایی، درحالی‌که این بیابان در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است، اظهار کرد: ضوابط ما مشخصی است، ما در حوزه تعیین حریم و عرصه عقب‌ماندگی تاریخی داریم و به دنبال جبران این عقب‌ماندگی هستیم و همین امر گاهی ما را گرفتار مسائل قضایی و دادگاهی کرده است.
مدیرکل ثبت و حریم آثار تاریخی و حفظ احیای میراث معنوی و طبیعی افزود: درباره دخل و تصرف در شهداد، مکاتبه شده است. با شناختی که از این شرکت هواپیمایی داریم، برداشت ما این است که سرمایه‌گذاران دنبال کار خلاف نیستند ولی باید ضوابط قانونی ما را رعایت کنند. باید بدانیم با چه عناصری برخورد می‌کنیم. این برخورد باید در شأنیت باشد.
او اضافه کرد: فعالا فعالیت این شرکت هواپیمایی (در لوت) متوقف شده است. قرار است نقشه‌های اجرایی و دیتاهای مربوطه را برای ما بفرستند. ما نمی‌خواهیم مانعی برای توسعه آن منطقه باشیم. اما در صورتی که منع و مانعی باشد، عدول نمی‌کنیم، چون شأنیت جمهوری اسلامی ایران مطرح است.
مدیرکل ثبت و حریم آثار تاریخی و حفظ احیای میراث معنوی و طبیعی در ادامه درباره آسیب ناشی از تغییرات اقلیمی در آثار تاریخی، اظهار کرد: موردی که در اصفهان شاهد هستیم، در خوزستان هم وجود دارد. بخشی از اثرات تغییرات اقلیمی به دلیل نبود مدیریت درست بوده است. بیستون و مرودشت به واسطه فعالیت پالایشگاه و معدن و یا خشکی زاینده رود و فرونشست در شمال اصفهان یک بحث جدی است. بستر زاینده رود ۱۰ سانتی‌متر نشست کرده است. با این حال، شواهد مستدلی که نشان دهد فرونشست‌ها در هسته مرکزی اصفهان است، نداریم. کسی نمی‌تواند ثابت کند ترک‌هایی که نزدیک میدان نقش جهان به وجودآمده است به مناطق تاریخی رسیده است. البته، دستگاه‌های GPS کار گذاشته‌ایم ولی نمی‌توان یک نسخه جامع برای همه آنها پیچید، برای اصفهان هیچ راهی جز جاری شده زاینده رود وجود ندارد.
ایزدی در ادامه گفت: باید بدانیم مازوت‌سوزی یا باران‌های اسیدی چه بلایی بر سر کتیبه‌ها و آثار تاریخی ما در تخت جمشید می‌آورند. بخشی از این اتفاقات جدی که با آنها دست و پنجه نرم می‌کنیم از توان ما خارج است.
او در ادامه این نشست و در پاسخ به پرسشی درباره چگونگی هماهنگی‌های میراث فرهنگی با دیگر ارگان‌ها با توجه به اتفاقات اخیر در دیرگچین که به دلیل برگزاری یک کنسرت فرضی پلمب شد، با این تذکر که پاسخ به این پرسش در حوزه ماموریت او (ثبت و حریم آثار تاریخی و حفظ احیای میراث معنوی و طبیعی) نیست، بر ضرورت ارتقاء سواد میراثی جامعه تاکید کرد و این سوال‌ها را پرسید که مگر چه میزان اعتبار در اختیار میراث فرهنگی قرار داده‌اند؟ یا کدام کتب درسی را به میراث فرهنگی اختصاص دادند؟ که انتظار دارند میراث فرهنگی به تنهایی به حفاظت از آثار تاریخی بپردازد. مگر وزارت میراث فرهنگی می‌تواند به تنهایی و با این اعتبار قطره‌چکانی و نیروی انسانی اندک و بیش از یک میلیون اثر تاریخی، کاری انجام دهد؟ سوال من این است فرزندان امروز ما چقدر قدرت دفاع از هویت ایرانی خود دارند؟ زمانی قدرت دفاع خواهند داشت که میراث‌فرهنگی خود را بشناسند.
ایزدی گفت: اگر یک جوالدوز به ما می‌زنید یک سوزن هم به دستگاه‌های فرهنگی بزنید که در این حوزه چه کار کرده‌اند. کوروش شخصیت بزرگی در دنیاست چه کسی می‌تواند آن را کتمان کند. چقدر شخصیت او را برای نسل امروز معرفی کرده‌ایم، آن هم برای نسلی که عطش شناخت دارد. وقتی ما موضوع را درست انتقال ندهیم معلوم است درباره آن چیزهای دیگری می‌گویند. ما هنوز هم درباره هفتم آبان مانده‌این چه کنیم.
مدیرکل ثبت و حریم آثار تاریخی و حفظ احیای میراث معنوی و طبیعی سپس در پاسخ به پرسشی درباره ثبت لباس قوم لر که با واکنش قشقایی‌ها مواجه شده بود، درباره چگونگی بازبینی این پرونده که پیش‌تر از آن سخن گفته بود، توضیح داد: هر فرهنگی یک شاخصه دارد که لباس یکی از انهاست. اگر اعتراضی هست مثل سایر موارد می‌گوییم که قابلیت بازنگری دارد. بنابراین پیشنهاد کردیم مراجع علمی از جمله پژوهشگاه میراث فرهنگی موارد افتراقی آن را احصا کند.
ایزدی درباره زمین‌های معوض در حرائم که در برنامه هفتم توسعه نیز تاکید شده است و اظهارنظر برخی کارشناسان درباره ناتوانی دولت در اجرای این برنامه، به سفر صالحی امیری ـ وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به استان گلستان اشاره کرد و افزود: در «تپه بازگیر» مردم بالغ بر ۷۰ سال زندگی کرده‌اند و راهی جز دادن زمین معوض به برخی از مالکان آن محدوده، نداریم. با توجه به وسعت محوطه‌های تاریخی نمی‌توانیم زمین معوض به همه افراد بدهیم ولی اولویت‌بندی می‌شود. قطعا در این مسیر به کمک شهرداری و شهرسازی نیاز داریم. سالها کوتاهی در این زمینه موجب غارت‌ها و تعرض‌های بسیار شده است. قطعا این اقدام زمان‌بر است ولی ما امیدواریم و واگذاری زمین معوض در بازگیر و چگاسفلی برای ما اولویت است.
او افزود: اعتبار سال گذشته برای حفظ حریم و حفاظت آثار ۸۰ میلیارد تومان بود که ۵۵ میلیارد تومان آن اسناد بود و ۲۵ میلیارد تومان آن نقد بود.
مدیرکل ثبت و حریم آثار تاریخی و حفظ احیای میراث معنوی و طبیعی در واکنش به نگرانی‌ها و هشدارهایی که درباره کوچک‌سازی و بازنگری در حریم بناها و بافت‌های تاریخی در کردستان (عمارت آصف و خسروآباد)، همدان، کرمانشاه، نیشابور و … مطرح شده است، گفت: بازنگری به هیچ‌وجه به معنی تقلیل و یا کوچک‌سازی حریم نیست. آن را تدقیق درنظر بگیرید. مثلا محوطه «قلی درویش» بازنگری که شد، حریم آن بیشتر شد.
او در عین حال بیان کرد: حذف مردم از بافت‌ها اشتباه است. توسعه غیرمنطقی و بدون تفکر شهرها نیز یکی از بزرگترین معضلات میراث فرهنگی است و این برای ما هزینه‌بر و چالش‌ساز است. ما در جنگ نابرابر با ساخت‌سازها هستیم و هنر مدیریتی ما این است که توان خود را برای دفاع از میراث فرهنگی به کار ببریم.
ایزدی درباره کاهش سرعت ثبت نیز گفت: زمانی یک نفر به ما می‌گفت که ما در یک روز برای یک استان ۹۲۸ اثر ثبت کردیم. آیا این کار شدنی است؟ بعد به ما گفت که چرا آمار ثبت شما کم شده است.
حمید دوست‌محمدی، رئیس دفتر ثبت آثار ملموس این بحث را ادامه داد و گفت: سرعتی از ثبت کم نشده است، اتفاقا با وجود حذف شاخص‌ها، تعداد ثبت‌ها در حال افزایش است. ما فقط می‌خواهیم حوزه ثبت را نظام‌مند و شیوه‌نامه‌ها را کاملاً شفاف کنیم.
امیر ارجمندی، رئیس اداره حریم آثار تاریخی در ادامه گفت: از سال ۱۳۰۹ تا سال ۱۴۰۲ حدود ۴ هزار و ۵۰۰ اثر تعیین حریم شده بود و از شهریور همان سال تا ۱۴۰۳حدود ۳۸۰ اثر تعیین حریم و ۲۲ اثر بازنگری شده است. بیشتر تعیین حریم‌ها اوایل دهه ۵۰ و ۶۰ بود و نزدیک به ۴۰ سال از آن زمان گذشته است. هر اثری که ثبت شده باشد و تعیین حریم شود نیاز به ۵۰ گمانه دارد. ادارات کل استانی همت کردند و موظف بودند که ۱۰۰ حریم ثبت شود ولی ۳۸۰ اثر تعیین حریم کاملاً کارشناسی شد. امسال هم از محل اعتبارات استانی ۱۲۰ محوطه را باید تعیین حریم کنیم.
او در ادامه اظهار کرد: درخواست‌هایی برای بازنگری در حریم آمده است و ما مقاومت کرده‌ایم. از همدان درخواست آمده که حریم بافت بازنگری شود ولی ما آن را بازنگری نکردیم. ما درخواست‌هایی را که از کرمانشاه، باغ رامسر و دیگر مناطق از سوی استاندار، شهرداری و نماینده مجلس آمده است، را پیگیری نکرده‌ایم. اگر درباره کوچک‌سازی حریم خبری می‌شنوید حتما آن را با ما درمیان بگذارید، صرف مطرح شدن یک درخواست که قطعیت آن نمی‌تواند درست باشد.
ایزدی، مدیرکل ثبت و حریم آثار تاریخی و حفظ احیای میراث معنوی و طبیعی اما در ادامه این بحث گفت: ما طرح بازنگری (بافت) همدان را پذیرفتیم اما در این صورت که در فضای کارشناسی آن را بررسی کنیم.
در ادامه این نشست، سیما حدادی ـ سرپرست پایگاه میراث جهانی ناملموس نیز از ارسال پرونده «هنر آینه کاری در معماری ایرانی» به یونسکو و بررسی آن در آذر سال آینده در اجلاس هند خبر داد و گفت: پرونده «جشن تیرگان» را نیز با استفاده از سهمیه ارمنستان به یونسکو فرستاده بودیم که این سازمان در نامه‌ای از محدودیت منابع مالی و تعداد پرونده‌هایی که امکان بررسی دارد خبر داد و قرار شد پرونده جشن تیرگان در سال ۲۰۲۶ ارزیابی شود. پرونده نمدمالی سنتی نیز مشترک با هشت کشور فرستاده شده که آن هم سال ۲۰۲۶ بررسی می‌شود.
انتهای پیام
