کشمکش محمد لقمانیان با «لقمه» روی صحنه تئاتر؛ ماجراهای یک عروسک سلبریتی

محمد لقمانیان هنرمند تئاتر که قرار است نمایش «قلب به میم» را در بیستمین جشنواره بین‌المللی تئاتر عروسکی تهران-مبارک روز جمعه ۳۰ آذر در سالن اصلی مجموعه تئاتر شهر روی صحنه ببرد، درباره این اثر نمایشی به خبرنگار مهر گفت: چند سالی بود که دوست داشتم عروسک لقمه را که در فضای مجازی دیده و معروف شده بود در تئاتر هم اجرا کنم. به همین دلیل ایده‌ای داشتم مبنی بر اینکه هنرمندی در فضای مجازی، عروسکی را معروف می‌کند و آن عروسک آنقدر محبوب می‌شود که دیگر هنرمند دیده نمی‌شود و فقط عروسک مورد توجه قرار می‌گیرد. کم کم هنرمند به فراموشی سپرده می‌شود و از جایی با عروسک دچار تنش و کشمکش می‌شود و در نهایت تصمیم می‌گیرد عروسک را نابود کند. تم کلی اثر به تم خالق و مخلوق بر می‌گردد.

وی درباره اینکه چقدر موضوع نمایش «قلب به میم» نشأت گرفته از تجربیات شخصی محمد لقمانیان و عروسک «لقمه» است، یادآور شد: این موضوع فقط مربوط به من نیست بلکه موضوع هر کسی است که در دوره‌ای با اثری خاص دیده می‌شود. برای من به شوخی یا جدی این اتفاق افتاده است. خیلی جاها من را به واسطه لقمه دعوت کرده‌اند تا عکس بگیرند یا اگر بدون لقمه رفته‌ام از من سوال کرده‌اند که چرا لقمه را به همراه نبرده‌ام. برای بسیاری از هنرمندان شناخته شده هم این اتفاق افتاده است که همه فقط می‌خواهند فلان نقش یا بازی را از آن‌ها ببینند. اینکه نقش یا اثری را جاودانه کنیم خیلی خوب است ولی هنرمند دوست دارد خودش باشد و کارهای دیگرش هم دیده شود.

لقمانیان درباره روند تولید «قلب به میم» توضیح داد: پیش‌تر ایده را برای نگارش با ۲ نویسنده در میان گذاشتم که کارمان به سرانجام نرسید. به همین دلیل وقتی فراخوان بیستمین جشنواره بین‌المللی تئاتر عروسکی تهران-مبارک منتشر شد با وحید کیارسی از دوستانم که تدوینگر و تصویربردار برنامه «لقمه شو» بود و در ضمن فضای من و لقمه را می‌شناخت، ایده را مطرح کردم. کیارسی به خوبی ایده من را به متن تبدیل کرد و توانستم در دقیقه ۹۰ کار را به جشنواره ارائه دهم که پذیرفته شد.

کارگردان «قلب به میم» درباره چرایی انتخاب سالن اصلی مجموعه تئاتر شهر برای اجرای این اثر نمایشی، افزود: دوست داشتم به دلیل کوچک بودن عروسک لقمه که نقش «میم» را ایفا می‌کند و همچنین تک‌بازیگر بودن نمایش فضای محدودتری در اختیار داشته باشم و کار را در سالن‌هایی نظیر چهارسو، قشقایی یا سایه مجموعه تئاتر شهر اجرا کنم ولی دوستان جشنواره سالن اصلی را برای اجرای اثر انتخاب کردند. به همین علت در طراحی صحنه روی نورپردازی متمرکز شده‌ایم و با گرفتن چپ و راست روی وسط صحنه سالن اصلی متمرکز هستیم. البته در اجرا تصاویر مختلفی هم پخش می‌شود که آشا محرابی و وحید آقاپور بازیگران فضای مجازی من هستند و هر اتفاقی را که در دنیای ذهنی کاراکتر اصلی نمایش با بازی من رخ می‌دهد ایفا می‌کنند.

وی درباره چرایی جدی گرفته نشدن تئاتر عروسکی در سطح جامعه، تأکید کرد: وقتی اسم عروسک می‌آید مردم به صورت ناخودآگاه یاد کودک درون و بازی می‌افتند و ذهن‌شان سمت کارهای کودک می‌رود. هدف من از تولید «قلب میم» این است تا کارهایی تولید کنم که برای بزرگسال باشد. در تئاتر عروسکی کمتر شاهد تولید کارهای بزرگسال هستیم و اکثر کارها برای کودک یا برای خانواده ها تولید شده است. هنرمندان بیشتر متمرکز روی کارهای کودک می‌شوند. لقمه را در فضای مجازی آوردم که بگویم با عروسک می‌توانیم حرف‌های سیاسی، اجتماعی یا حتی تفننی داشته باشیم. جناب‌خان نمونه خوبی بود که نشان داد در بستر و موضوع مناسب کار عروسکی می‌تواند جدی گرفته شود. جناب‌خان در برنامه بزرگسال بود و همه مردم در سنین مختلف آن را می‌دیدند چون هم کودک درون را زنده می‌کرد، هم نقد می کرد و هم شوخی‌های بزرگسالان را داشت.

لقمانیان ادامه داد: در سالن‌های تئاتر زیاد کار عروسکی جدی اجرا نمی‌شود. در اکثر فیلم‌های سینمایی هم کار عروسکی جدی نیست. در تئاتر مخاطبان بیشتر به تماشای آثاری می‌نشینند که در آن‌ها چهره‌ها به ایفای نقش می‌پردازند. «قلب به میم» را تولید کردم تا با آن یک سلبریتی عروسکی روی صحنه برود و مردم برای یک عروسک شناخته‌شده به تماشای نمایش بنشینند و ببینند که عروسک‌ها نیز می‌توانند مطرح باشند و جدی گرفته شوند.

کارگردان «قلب به میم» درباره دغدغه مالی موجود برای تولید و اجرای این اثر و نحوه تأمین هزینه‌ها، یادآور شد: همه هزینه‌های تولید نمایش را به صورت شخصی تأمین کردم. تولید تئاتر خیلی سخت است. ساخت دکور و نگهداری آن معضل است. هزینه تبلیغات، طراحی‌ها و غیره بالا است. من متناسب با بضاعتم تصمیم گرفتم بازیگر و عروسک‌گردان دیگری را نیاورم با این وجود رقم بالایی برای تولید «قلب به میم» هزینه شده که باورم نمی‌شود. بخش خصوصی، سرمایه‌گذاران و صنعتگران باید وارد میدان شوند و از هنرمندان تئاتر حمایت بیشتری داشته باشند.

وی در پایان سخنان خود تصریح کرد: این سال‌ها تصمیم گرفتم فقط کار عروسکی انجام دهم و اصلا دوست ندارم در حوزه‌های دیگر نظیر بازیگری یا اجرا فعالیت کنم. تصمیم گرفته‌ام واقعا روی کار عروسکی چه در تئاتر، تلویزیون یا سینما متمرکز باشم. می خواهم مردم بدانند تا آخر عمرم با تلاش راه عروسکی را ادامه خواهم داد.

عکس از گاتا ضیاتبری است.