پیگیری خطی که مردم به ما می‌دهند در «زمانه»/ صدای افراد در حاشیه‌ایم
به گزارش خبرنگار مهر، در دنیای امروز و با توجه به وجود بسترهای مجازی هر چند که گردش اطلاعات بالا رفته اما در این میان به همان نسبت سرعت انتشار اخبار و اطلاعات خلاف واقع نیز شتاب پیدا کرده است. تلویزیون به عنوان بستری عمومی برای آگاهی‌بخشی و تعامل با عموم مخاطبان وظیفه دارد در جهت روشنگری و جلوگیری از انتشار اخبار جعلی و فضاسازی نامناسب اجتماعی اقدام کند. شبکه دو با توجه به ماهیت تاریخی خود در تعامل با خانواده‌ها تلاش کرده با تولید برنامه‌های گفتگومحور، در فضایی بدون سمت و سوهای جناحی، بستر لازم برای طرح و پیگیری مطالبات و تبیین دغدغه‌های روز را برای مخاطبانش فراهم کند. در این باره برنامه «زمانه» به تهیه‌کنندگی سید مجید اکرمی، اجرای امین سلیمی و به سردبیری علیرضا ملوندی از جمله برنامه‌های شبکه دو است که شنبه تا دوشنبه حوالی ساعت ۲۳ با دعوت از کارشناسان و تحلیلگران، سعی دارد تا موضوعات پیچیده و چالش‌برانگیز را از زوایای مختلف بررسی کند و گامی مثبت در جهت تعامل و روشنگری خانواده‌های مخاطب خود برداشته باشد.
در ادامه گفتگو با امین سلیمی و علیرضا ملوندی مجری و سردبیر برنامه را می‌خوانید:
امین سلیمی مجری «زمانه» درباره ایده اولیه این برنامه و شکل گیری آن گفت: برنامه‌ای که در حال حاضر در حال پخش است، ابتدا ویژه برنامه انتخاباتی شبکه ۲ بود که المیرا شریفی مقدم آن را اجرا می‌کرد. بعد از انتخابات، تصمیم گرفته شد که برنامه ادامه پیدا کند و به فراخور زمان موضوعات مهم و چالش‌های روز به بحث و تبادل نظر گذاشته شود. بدین ترتیب تیم برنامه‌سازی «زمانه» گردهم آمدند و با توجه به مسائل صنفی، اجتماعی و نیازهای مردم، نظام مسائل برنامه را انتخاب کردند تا در این مسیر اطلاعات لازم را در اختیار مخاطبان قرار دهند. ممکن است این گونه برداشت شود که «زمانه» از جنس پیگیری صنفی و حل مشکلات است، در حالی که در این برنامه تلاش داریم پلی باشیم بین مسئولان و مردم و در این میان به تبیین و گفتگو بپردازیم.
از حجم پیامک‌هایی که دریافت می‌کنیم متعجب می‌شوم
سلیمی درباره افق و نگاه تیم برنامه‌سازی «زمانه» عنوان کرد: در برخی شب‌ها، به ویژه زمانی که موضوعات اجتماعی مطرح می‌شود، از حجم پیامک‌هایی که دریافت می‌کنیم متعجب می‌شوم. بالاخص شب‌هایی که موضوعات صنفی در راس برنامه قرار می‌گیرند. این نشان می‌دهد که مخاطبان ما در این ساعت ما را دنبال می‌کنند. از آنجا که با توجه به پیشینه حرفه‌ای‌ام تجربه کار خبری دارم و البته در امور اجتماعی و صنفی فعال هستم و مطالبات کارگری و صنفی و مبارزه با فساد از دغدغه‌هایم است، هر جا که اجازه دهند، مایلم در این مسائل ورود کنم اما به طور طبیعی، «زمانه» دارای یک خط کلی است که از طریق تیم سردبیری که شامل مدیر گروه، تهیه‌کننده خود سردبیر و دیگران است، طراحی می‌شود. من هم در این تیم سردبیری نقش دارم. همه ما در تعیین موضوعات متفق‌القول هستیم. یک بار از من پرسیدند که دوست داری از طریق برنامه «زمانه» برای مردم و برنامه شبکه ۲ چه اتفاقی بیفتد. گفتم علاقه‌مندم وقتی مسئله‌ای در کشور اتفاق می‌افتد و به چالشی برمی‌خوریم مردم و مسئولان بگویند برنامه‌ای وجود دارد که در آنجا سوالات پاسخ داده می‌شود و می‌تواند گره‌گشا باشد. نمی‌گویم الان در این نقطه ایستاده‌ایم اما این هدف‌گذاری «زمانه» برای من و تیم برنامه‌سازی از ابتدا مهم بوده و به سمت آن پیش می‌رویم.
وی با اشاره به بازخوردهای برنامه اضافه کرد: برنامه‌ای در بحث سقط عمدی جنین داشتیم و آمار این مورد در کشور را بررسی کردیم. همان شب، پیامک‌هایی داشتیم که اعلام کردند چنین قصدی داشته‌اند و با دیدن برنامه منصرف شده‌اند. به دلیل پیامک‌هایی که دریافت کردیم، تصمیم گرفتیم که پرونده سقط عمدی جنین را ادامه دهیم. همچنین در مورد مسائلی مانند حقوق و دستمزد، پیامک‌هایی داشتیم که برنامه را به سمت مطالبات صنفی برد و ما را ترغیب کرد که مثلاً موضوع مالیات را پیگیری کنیم. در برنامه‌ای که به مالیات اختصاص داشت، مردم به شدت درباره مالیات کسبه و اصناف پیام دادند. آنها نظرات خود را بیان کردند و ما تلاش کردیم به این موضوع بپردازیم. همچنین در برنامه‌ای مناظره‌ای به موضوع وام بانک‌ها به کارمندان بانک پرداختیم که آن شب هم پیام‌های زیادی از کارمندان و مردم دریافت کردیم که منجر به پیگیری وام ازدواج نیز شد. در آن لحظه این خواست مردم در پیامک‌ها بود که خط موضوعی برنامه را تعیین می‌کرد. از آنجا که «زمانه» تلاش دارد بستری برای تعامل مردم درباره دغدغه‌های به‌روز آنها باشد بازخوردی که از مردم می‌گیریم تاثیر زیادی در روند تعیین موضوعات برنامه دارد. ما سعی می‌کنیم خطی را که مردم به ما می‌دهند، پیگیری کنیم. همچنان به عنوان مثال، در مورد پرستاران برنامه‌ای داشتیم که از دیگر اعضای کادر درمان (فوریت پزشکی، پرتودرمانی، رادیولوژی) پیام‌هایی دریافت کردیم. این شد که مطالبه این دست از مسائل کادر درمان هم در دستور کار برنامه قرار گرفت. در واقع از طرح مسئله‌ای صنفی که ممکن است باعث باز شدن درهای مسائل دیگری شود، استقبال می‌کنیم. به همین دلیل پایش پیامک‌های مردم برای دست‌اندرکاران «زمانه» امر حیاتی است.
مجری «زمانه» عنوان کرد: پیش از این در برنامه «جهان آرا» که به مسائل سیاسی می‌پرداخت، همکاری داشتم. همچنین مدتی برنامه‌های روز شبکه خبر را بر عهده داشتم. همکاری در چنین برنامه‌های روز پخشی، که با موضوعات گسترده روبه‌رو هستند به مجری یا سردبیر، یکسری نظام مسائل جدید یا نظام موضوعاتی که بیانگر ریشه مشکلات است، ارائه می‌دهد. به عنوان مثال، من زمانی می‌دانستم که مشکل خاصی در کشور وجود دارد اما از ریز مسائل آن اطلاع نداشتم. وقتی شما به موضوعات مختلف ورود می‌کنید و با افراد مختلف بحث می‌کنید، دانشی به مجری منتقل می‌شود و این به او کمک می‌کند تا یک نظام مسائل را پردازش کند. این ارتباط رفت و برگشتی است. زمانی این تجربیات خبرنگاری و رسانه‌ای شماست که به کمک برنامه می‌آید و زمانی دیگر برعکس است. ممکن است وقتی برنامه در حال ساخت است در مباحثه با مهمان‌ها نگاه و اطلاعات تازه‌ای کسب شود و این امر برای من روزنه‌ای برای دیدن مسائل جدید باشد.
وی در پاسخ به امکان تغییر مواضعش با تاثیر از گفتگوهای شکل گرفته در «زمانه» گفت: گاهی اوقات از بیرون می‌شنوم که یک موضوع به چه صورت است و این اطلاعات به من کمک می‌کند. برای مثال با وجود فعالیتم در مطالبات کارگری از مسئله صنفی پرستاران اطلاع دقیق نداشتم. از اعتراضاتشان اطلاع داشتم اما در جریان ریز واقعه نبودم. در مسیر برنامه «زمانه» بود که نظام مسئله پرستاری برایم روشن شد و متوجه شدم که اعتراضات آنها به چه دلایلی است و مشکلاتی که در حوزه پرستاری وجود دارد چیست. مثلاً این مسائل ممکن است به قوانین، تعارضات یا مشکلات مربوط به قانون‌گذاران مرتبط باشد. این تجربیات به من کمک کرد تا استخوان‌بندی فکری‌ام راجع به مسائل صنفی شکل بگیرد و الا ن در مواردی که کار رسانه‌ای انجام می‌دهم این موارد را هم دنبال کنم. به این ترتیب، می‌توانم مسائل را با جزئیات بیشتری پیگیری و خط دهی کنم. اخیراً گفتگویی داشتیم با دبیر ستاد امر به معروف که در برخی موارد باعث تغییر نظر و دیدگاهم شده است. مطالبی در ذهن من نبود که ایشان به آنها اشاره کرد. در نمونه‌ای دیگر و به تازگی آقای صالحی‌امیری وزیر گردشگری، نکته‌ای به من گفتند که ذهنم جرقه‌زد و متوجه شدم که به آن دقت نکرده بودم. از این بابت خدا را شکر می‌کنم.
در روزهای گذشته، تمایل داشتیم به جمع اعتصاب کارگران عسلویه برویم و گزارش تهیه کنیم اما فشردگی برنامه و کمبود وقت مانع از این امر شد. به هر حال این تمایل و رغبت در تیم برنامه‌سازی «زمانه» وجود دارد که امیدوارم شرایطش فراهم شود سلیمی درباره بسط فرمی «زمانه» ادامه داد: این روزها برنامه‌سازی کار سختی است، به ویژه درباره موضوعاتی که در «زمانه» مطرح می‌شود. با دوستان توافق کردیم و مدیران شبکه هم مایل بودند که در برنامه به سمت ساخت مستند برویم یا به عنوان پیوست «زمانه» از استودیو خارج شویم. در روزهای گذشته، تمایل داشتیم به جمع اعتصاب کارگران عسلویه برویم و گزارش تهیه کنیم اما فشردگی برنامه و کمبود وقت مانع از این امر شد. به هر حال این تمایل و رغبت در تیم برنامه‌سازی «زمانه» وجود دارد که امیدوارم شرایطش فراهم شود.
این مجری میزان اثرگذاری خود بر روند برنامه را امری متناسب با اطلاعات و تخصص خود دانست و اضافه کرد: بسته به اطلاعات و تخصص من در موضوع، امکان اثرگذاری دارم. گاهی ممکن است اطلاعات زیادی هم نسبت به موضوع نداشته باشم و این را به تیم سردبیری هم انتقال می‌دهم و می‌خواهم از پشت صحنه حمایتم کنند اما در مورد حوزه کارگری یا دانشجویی اطلاعاتی دارم که آنها را در روند برنامه به اشتراک می‌گذارم. اینکه از همه امور اطلاع نداشته باشیم طبیعی است. مجری یا سردبیر، کارشناس همه امور نیستند و گاهی اوقات نیاز است با کمک کارشناسان خارج از برنامه اطلاعات لازم تکمیل شود. در گفتگوهای تخصصی لازم است اطلاعات طرفین گرفته شود. گاهی مهمانی که قرار است بیاید را می‌شناسم و از عملکردش خوشم می‌آید و طبیعتاً از مباحثه با او استقبال می‌کنم. اما پیش آمده که گاهی اوقات با وجود همراهی با مهمان لازم است با فردی که منتقد مهمان برنامه است تماس بگیرم و از او درباره موضع نقدش به مهمان پرس‌وجو کنم. این به من کمک می‌کند تا یک منظومه از عملکرد او داشته باشم. در هر برنامه، ممکن است هر کدام از اعضای تیم سردبیری متناسب با موضوع برنامه، نقش پررنگ‌تری داشته باشد.
این مجری با توجه به حضور کارشناسان با نگاه‌ها و دیدگاه‌های مختلف و حتی مخالف در برنامه «زمانه» توضیح داد: مواردی پیش آمده که نظرات مهمان را قبول نداشته باشم، اما درست این است که سوالات درستی بپرسم تا مهمان پاسخ‌هایی بدهد که مخاطب بتواند اشراف مناسبی به موضوع داشته باشد. مهمان‌ها همه با من خوب هستند. البته در این موارد نمی‌دانم که مهمان از من خوشش می‌آید یا نه، هر چند ممکن است در دلش به من ناسزا هم بگوید. با کسی خصومت شخصی ندارم. مهمان که می‌آید، احتمال دارد اختلاف نظر هم داشته باشیم و خود مهمان هم از این موضوع اطلاع داشته باشد اما همانطور که گفتم نگاه حرفهای به این شکل است که اجازه دهیم در مسیر گفتگو مخاطب تصمیم بگیرد. گاهی اوقات پیش آمده که من اختلاف نظر داشته‌ام و از مهمان سوال کرده‌ام. او هم پاسخ داده و این پاسخ ممکن است نقد مخاطبان را برانگیزد. در فضای مجازی، نقدها وجود دارد و این هنر مجری است که در آن لحظه سوال درست را بپرسد. پاسخ مهمان باید به گونه‌ای باشد که مردم بتوانند قضاوت کنند. اما اینکه قضاوت‌ها منجر به تنش در گفتگو شود نه حرفهای است و نه منصفانه. من میزبانم و برنامه در اختیار من است یعنی دست بالاتری نسبت به مهمان برنامه دارم و باید سوالات را به گونه‌ای مطرح کنم که عدالت رعایت شود. اینکه مهمان را در گوشه‌ای قرار دهیم، خلاف اخلاق است. مسئله «زمانه» بیان درست موضوع و دادن نگاهی واقع بینانه به مخاطب است. یک بار از من پرسیدند که آیا برنامه‌ها را حمایتی پیش می‌روی. جوابم این بوده که با کسی گفتگوی حمایتی انجام نمی‌دهم. تلاش من این است که در موضوع به حقیقت برسم. گاهی حقیقت به نفع مهمان یا حتی موضوع است که در این موارد اشکالی ندارد از کسی حمایت شود.
روزی یکی از مدیران تلویزیونی به من گفت که برنامه برای ماست، من به او گفتم که این دوربین تا زمانی ارزش دارد که ما بتوانیم حرفهای خوبی بزنیم و حقی از مردم را زنده کنیم و خود دوربین اصالت ندارد سلیمی درباره امکان جدایی از برنامه «زمانه» بیان کرد: پیش آمده که از برنامه‌هایی که در دست اجرا داشته‌ام، جدا شوم. روزی یکی از مدیران تلویزیونی به من گفت که برنامه برای ماست، من به او گفتم که این دوربین تا زمانی ارزش دارد که ما بتوانیم حرفهای خوبی بزنیم و حقی از مردم را زنده کنیم. خود دوربین اصالت ندارد و شبی که احساس کنم کارکرد ندارد، یعنی من می‌آیم جلو دوربین، دستمزدم را می‌گیرم و به شهرتی هم می‌رسم. آن لحظه دیگر ادامه نخواهم داد. پیش از این هم اتفاق افتاده است. استدلالم این است که آن کار تصویری دیگر آورده و خروجی لازم را ندارد و صرفاً آنتن شبکه را پر می‌کنیم، آن لحظه اذیت می‌شوم و صحبت می‌کنم که چرا روی آنتن هستیم. گاهی کار به صورت پکیج برآورد می‌شود. مثلاً از ۵۰ قسمت ۲۰ قسمت خوب پیش نرفته است. اینجا رضایت نسبی کسب شده و برآیند کلی خوب است. در «زمانه» حرف پرستاران، کارگران، خانواده‌ها و حتی مادر خانه‌دار را شنیده‌ام. فرضا ۲ شب این برنامه هم باب میل من نبوده و کار آن طور که باید و شاید از آب در نیامده است. این یک مسیر کلی است. اگر حس کنم این مسیر کلی، در مطالبه حق مردم و بیان آزادی و آگاهی‌بخشی کارکرد لازم را ندارد، برنامه را ترک خواهم کرد.
مجری «زمانه» درباره چالش‌های اجرای تلویزیونی گفت: اغلب فعالان دانشجویی و صنفی من را می‌شناسند. این شناخت گاهی دردسرآفرین هم بوده و مواضعم را زیر ذره‌بین برده است. این باعث شده گاهی که قصد نوشتن موضوعی را دارم بهتر می‌بینم فرد دیگری آن را بنویسد و خودم نمی‌نویسم. چرا که مثلاً در توییتر چیزی نوشته‌ام که باعث شد کار را کنار بگذارم.
در ادامه علیرضا ملوندی سردبیر برنامه «زمانه» طراحی برنامه را متناسب با ماهیت شبکه دو دانست و عنوان کرد: با توجه به اینکه شبکه دو سیما به‌عنوان یک شبکه مخصوص خانواده‌ها شناخته می‌شود، برنامه «زمانه» با هدف برقراری ارتباط نزدیک و مؤثر با خانواده‌ها در انتقال مباحث و دغدغه‌های روز طراحی شده است. هدف این برنامه ایجاد فضایی دوستانه و صمیمی است که از چارچوب‌های خشک و رسمی خبری فاصله بگیرد و همانطور که گفته شد به نیازهای واقعی و دغدغه‌های روز جامعه پاسخ دهد. ما بر این باوریم که ایجاد یک محیط گرم و صمیمی می‌تواند به خانواده‌ها کمک کند تا با آرامش بیشتری در مورد مسائل مختلف صحبت کنند و امکان تعامل بیشتری در ابراز نظرات و تجربیات خود با مسئولان بالادستی داشته باشند.
سردبیر «زمانه» درباره تمرکز موضوعی برنامه ادامه داد: برنامه «زمانه» به مباحث سیاسی، اجتماعی و صنفی تمرکز دارد و تلاش می‌کند این موضوعات را به زبانی ساده و قابل فهم برای خانواده‌ها ارائه دهد. این برنامه به‌عنوان بستری مناسب برای گفتگو درباره مسائل مهم روز عمل می‌کند و به خانواده‌ها این امکان را می‌دهد که نظرات و تجربیات خود را به اشتراک بگذارند. ما به دنبال این هستیم که با استفاده از زبان ساده و مثال‌های ملموس، پیچیدگی‌های موضوعات را کاهش دهیم و به بینندگان این امکان را بدهیم که به راحتی با محتوای برنامه ارتباط برقرار کنند.
وی اضافه کرد: هدف دیگر برنامه «زمانه» تبدیل شدن به منبعی برای اطلاعات کاربردی و به‌روز است که به ارتقای سطح آگاهی و فرهنگ عمومی کمک کند. با ایجاد ارتباط صمیمی با مخاطبان، این برنامه تلاش دارد احساس تعلق و همدلی را در بین خانواده‌ها تقویت کند و به آنها این احساس را بدهد که صدای آنها شنیده می‌شود. همچنین تیم سردبیری برنامه به دنبال ایجاد فضایی است که در آن خانواده‌ها بتوانند به راحتی سوالات و دغدغه‌های خود را مطرح کنند و از کارشناسان و مهمانان برنامه پاسخ‌های روشنی دریافت کنند.
ملوندی با اشاره به انتخاب مهمانان عنوان کرد: در انتخاب مهمانان برنامه، هیچ‌گونه محدودیت سیاسی یا جناحی وجود ندارد. این رویکرد باعث ارائه دیدگاه‌های متنوع در برنامه «زمانه» می‌شود و البته تلاش داریم به این شکل از یکنواختی موجود در برنامه‌های دیگر فاصله بگیریم. هدف، دعوت از افرادی است که ایده‌های نو و متفاوتی دارند و توانایی بیان آنها را به‌خوبی دارا هستند. این تنوع در انتخاب مهمانان به ما این امکان را می‌دهد که از زوایای مختلف به مسائل نگاه کنیم و بینندگان را با دیدگاه‌های جدید آشنا کنیم.
معرفی چهره‌های جدید در بیان دیدگاه‌ها از ویژگی‌های دیگر «زمانه» است
سردبیر این برنامه درباره معرفی چهره‌های جدید یادآور شد: برنامه «زمانه» تلاش کرده با حفظ ملاحظات سازمانی به معرفی چهره‌های جدید که کمتر در رسانه‌ها دیده شده‌اند نیز اهمیت دهد. این افراد می‌توانند ایده‌ها و دیدگاه‌های تازه‌ای را به برنامه بیاورند و به مخاطبان این فرصت را بدهند که با نخبگان و فعالان جدید آشنا شوند. ما به دنبال این هستیم که با معرفی این چهره‌ها، صدای افرادی که معمولاً در حاشیه قرار می‌گیرند، به گوش برسد و این امر به غنای محتوای برنامه کمک کند.
وی درباره ارائه محتوای باکیفیت در این برنامه توضیح داد: برای ارائه محتوای با کیفیت، برنامه «زمانه» به طراحی میزهای تخصصی با حوزه‌های مشخص پرداخته است. این میزها به دبیرانی اختصاص یافته‌اند که در زمینه‌های مرتبط فعالیت کرده و ارتباطات مؤثری برقرار کرده‌اند. همکاری با کارشناسان متخصص نیز به بررسی جنبه‌های مختلف موضوعات کمک می‌کند. این ساختار تخصصی به ما این امکان را می‌دهد که به‌طور متمرکز روی موضوعات خاص تمرکز کنیم و عمق بیشتری به مباحث ارائه‌شده ببخشیم.
ملوندی تمرکز «زمانه» را بر موضوعات مهم و کمتر شنیده شده معرفی کرد و گفت: برنامه «زمانه» به موضوعات و وقایعی می‌پردازد که معمولاً کمتر در رسانه‌ها مورد توجه قرار می‌گیرند. این رویکرد به بررسی مسائل مهم و تأثیرگذار می‌پردازد و تلاش می‌کند تا با تحلیل‌های عمیق، نگاهی تازه به این موضوعات داشته باشد. ما بر این باوریم که پرداختن به این موضوعات می‌تواند به درک بهتر جامعه از چالش‌ها و فرصت‌های موجود کمک کند و بینندگان را با ابعاد مختلف این مسائل آشنا کند.
این برنامه‌ساز تلویزیونی در بیان اهداف «زمانه» اضافه کرد: هدف برنامه این است که با بازنمایی موضوعات و وقایعی که ممکن است در حاشیه قرار بگیرند، به افزایش آگاهی عمومی کمک کند و فضای گفتگو را در جامعه گسترش دهد. با بررسی دقیق این مسائل، می‌توان به درک بهتری از شرایط کنونی و چالش‌های پیش‌رو دست یافت. ما معتقدیم که ایجاد فضایی برای تبادل نظر و گفتگو می‌تواند به شکل‌گیری نظرات آگاهانه‌تر و تصمیمات بهتر در جامعه کمک کند.
وی ادامه داد: برنامه «زمانه» همچنین به کشف و شناسایی نقاط ضعف موجود توجه ویژه‌ای دارد. این رویکرد به بررسی موانع و چالش‌های پیش روی نخبگان می‌پردازد و بر اهمیت دیده شدن و حمایت از این افراد تأکید می‌کند. ما به دنبال این هستیم که با شناسایی این موانع، فضایی را فراهم کنیم که نخبگان بتوانند استعدادها و توانایی‌های خود را به نمایش بگذارند و در نهایت، جامعه از این پیشرفت‌ها بهره‌مند شود.
ملوندی در پایان بیان کرد: در نهایت، تیم برنامه‌سازی «زمانه» تلاش می‌کند تا با ایجاد بستری مناسب، به رشد و تعالی جامعه کمک کند و با شناسایی و پرداختن به نداشته‌ها و موانع موجود، فضایی را فراهم کند که به طور مثال نخبگان بتوانند استعدادهای خود را به نمایش بگذارند. این رویکرد نه تنها به تقویت جنبه‌های مثبت کمک می‌کند، بلکه به شناسایی و رفع کمبودها نیز توجه دارد و به این ترتیب، به پیشرفت و توسعه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی کشور یاری می‌رساند.
«زمانه» از شنبه تا دوشنبه ساعت ۲۳ از شبکه دو سیما روی آنتن می‌رود.
