قصه کارهای انجام نشده در سرود؛ آقایان جشنواره‌ما تبلیغاتی نیست!
خبرگزاری مهر -گروه هنر-علیرضا سعیدی؛ ششمین جشنواره ملی سرود و موسیقی بسیج سازمان بسیج هنرمندان کشور شامگاه روز شنبه بیست و نهم دی با معرفی برگزیدگان بخش‌های مختلف در همدان به کار خود پایان داد. جشنواره‌ای که دست اندرکاران آن تلاش کردند به واسطه پیشینه فعالیت‌های مطلوبی که در عرصه موسیقی داشته اند، فضایی را فراهم کنند که این بار «کیفیت» جدای از «کمیت» مورد توجه قرار گیرد تا بتواند تبدیل به مسیری جدید و نوگرایانه در گونه‌ای از موسیقی شود که در ایران سابقه تاریخی طولانی داشته و حتی در دنیا نیز به واسطه آنچه از موسیقی ایرانی به جای مانده، حرفهای زیادی برای گفتن دارد.
جریانی که اگر از شعارزدگی، پرداخت‌های کلیشه‌ای و بی کیفیت دوری کند، می‌تواند تبدیل به یکی از وحدت بخش ترین و مهم‌ترین عناصر در ترویج مشارکت‌های اجتماعی، ملی و مذهبی میان مردم شود. چارچوبی که دست اندرکاران جشنواره موسیقی و سرود بسیج بنا داشتند با سکوی پرتابی که اکنون در دوره ششم آن را پشت سرگذاشتند، برای ارائه یک راه جدید در این حوزه کارهایی را انجام دهند.
رضا مهدوی رئیس و دبیر ششمین جشنواره ملی موسیقی و سرود بسیج، آرش زینال خیری رئیس سازمان بسیج هنرمندان کشور و مجید هودن مسئول امور انجمن‌های هنری ادبی بسیج هنرمندان که طی روزهای گذشته به منظور تشریح جزئیات این رویداد موسیقایی در خبرگزاری مهر حضور یافته بودند، در بخش اول صحبت‌هایشان توضیحاتی پیرامون روند برگزاری این رویداد و انتقاداتی که به جشنواره‌های موسیقی و سرود کشور وارد می‌شود، ارائه دادند.
آنها در بخش دوم این نشست رسانه‌ای بود که ضمن ادامه صحبت‌های خود به تبیین دیگر ابعاد این رویداد موسیقایی پرداخته و از برنامه‌های آتی‌شان برای توسعه سرود و موسیقی در سازمان بسیج هنرمندان سخن گفتند.
کار هنری در بسیج به معنای کارهای آماتور و ضعیف نیست
آرش زینال خیری رئیس سازمان بسیج هنرمندان کشور در این بخش از نشست ضمن ارائه توضیحاتی درباره عملکرد مجموعه تحت مدیریت خود در حوزه‌های تخصصی هنر بیان کرد: ما خدمتگزار هنرمندانی هستیم که با تفکر بسیجی در کشور فعالیت می‌کنند و این به معنای حمایت از کارهای آماتور یا ضعیف نیست. برای مثال، در جشنواره تئاتر «سودای عشق»، چندین اثر ما در جشنواره حرفهای تئاتر فجر و چندین اثر از جشنواره «آوای عشق» در جشنواره حرفهای موسیقی فجر حضور دارند. ما در دورافتاده‌ترین نقاط کشور به دنبال شناسایی هنرمندان موسیقی، تئاتر، فیلم، خوشنویسی، هنرهای تجسمی و عکاسی هستیم. حتی اگر هنرمندی از روستایی در سیستان و بلوچستان یا آذربایجان غربی اثری ارسال کند، ما با او ارتباط برقرار می‌کنیم و راهنمایی‌های لازم را ارائه می‌دهیم تا اثرش دیده شود. این فرآیند محدود به تهران نیست و ما ضمن آرش زینال خیری: ما خدمتگزار هنرمندانی هستیم که با تفکر بسیجی در کشور فعالیت می‌کنند و این به معنای حمایت از کارهای آماتور یا ضعیف نیست اینکه در استان‌ها نیز کارگاه‌ها و ورکشاپ‌های تخصصی و حرفهای برگزار می‌کنیم به حوزه آماتوری نیز توجه می‌کنیم. حتی جشنواره‌های ما در ۲ مرحله استانی و ملی برگزار می‌شوند. البته که ما ترجیح می‌دهیم اختتامیه‌های ملی را هم در استان‌ها برگزار کنیم تا هر شهر بر اساس سبقه هنری خودش شناخته شود. این رویکرد باعث ایجاد نشاط و انرژی مثبت در جامعه می‌شود.
رضا مهدوی رئیس و دبیر ششمین جشنواره ملی موسیقی و سرود بسیج در ادامه این نشست خبری بود که در پاسخ به پرسشی مبنی بر توجه سازمان بسیج هنرمندان کشور در تولید آثار موسیقایی خارج از موضوع مهم و ارزشمند «محور مقاومت» و تولید آثاری که بتوانند طراوات و شادابی را به جامعه ایرانی از منظر «بسیج» ارائه دهند، گفت: ۲ ماه پیش، آقای خیری به من گفتند که خیلی خوب است که ما از این جشنواره خروجی خوبی داشته باشیم. در این راستا ما به چند شاعر موضوعاتی مانند غزه و سرود برای اقوام دادیم و از میان آنها یک نفر را انتخاب کردیم تا کار ارکسترالی انجام دهد. این اثر به لحاظ علمی و فنی قابلیت اجرا در ارکستر ملی را دارد و در حال حاضر در حال تولید است. قطعاً این اثر به جشنواره نخواهد رسید، اما خروجی این جشنواره می‌تواند الگوسازی کند و در رسانه‌ها نیز مورد استفاده قرار گیرد. البته این آثار به مراسم اختتامیه جشنواره نخواهد رسید ولی قطعاً هدف ما ارائه یک بیلان قوی کاری در راستای پرسشی است که شما مطرح کردید.
الگو سازی، طرح «تفقد» و چند داستان دیگر
وی افزود: هدف ما فقط برگزاری رویداد روی صحنه نیست، بلکه تولید آثاری است که رسانه‌ها بتوانند از آنها استفاده کنند و این خود به نوعی الگوسازی است. ما به آهنگسازانی که به موضوع سرود اعتقاد دارند، فرصت می‌دهیم و از کسانی که تخصص دارند اما اعتقادی به موضوع ندارند، استفاده نمی‌کنیم. همه جوانب را سنجیده‌ایم و منتظریم تا پایان سال، ان‌شاءالله، این اتفاق بیفتد چون معتقدیم هر جشنواره‌ای باید خروجی داشته رضا مهدوی یکی از اتفاقات خوبی که در بسیج رخ داده، طرح «تفقد» است که توسط سردار معروفی، معاونت هماهنگی بسیج مستضعفین، ارائه شده و در حال گسترش است باشد تا به قوام خود برسد.
مهدوی تصریح کرد: بسیج در حقیقت یک نهاد مردمی است. البته بسیاری فکر می‌کنند بسیج فقط کار نظامی انجام می‌دهد، اما ما فراموش نکرده‌ایم که بسیجی‌ها در واکسیناسیون فلج اطفال، در سیل، زلزله، بسیاری از مسائل اجتماعی از جمله کرونا، حضور فعال داشتند. این جایگاه بسیج باید گرامی داشته شود. البته یکی از اتفاقات خوبی که در بسیج رخ داده، طرح «تفقد» است که توسط سردار معروفی، معاونت هماهنگی بسیج مستضعفین، ارائه شده و در حال گسترش است. «تفقد» به این معناست که به دلجویی از هنرمندان بدون توجه به پیشینه، صحبت‌ها یا نگاه‌های گذشته برویم واگر وقفه‌ای در ارتباط با هنرمندان بوده، باید این بی‌توجهی جبران شود.
این مدرس دانشگاه گفت: ما در انجمن‌های خود، بر اساس فهرستی که تهیه کرده‌ایم، اولویت‌بندی می‌کنیم و با هنرمندان تماس می‌گیریم. اگر اجازه دهند، به منزلشان می‌رویم و این تفقد اتفاق می‌افتد. البته که این جشنواره‌ها هم بدون اینکه قبلاً به واژه «تفقد» توجه کرده باشیم تبدیل به مسیر ارزشمندی برای توسعه یک طرح مبارک شده است. امروز این واژه به یک مسئولیت تبدیل شده و افرادی مأمور شده‌اند تا این موضوع را جدی‌تر پیگیری کنند. هدف این جشنواره نیز همین است که توجه به کل ایران، حتی روستاهایی که یک گروه سرود پنج نفره دارند در دستور کار قرار گیرد.
می‌خواهیم سرآغاز رفع کمبودها باشیم
مهدوی که دبیری چهلمین جشنواره بین المللی موسیقی فجر را نیز به عهده دارد، در ادامه صحبت‌های خود تصریح کرد: ما نمی‌گوییم حتماً گروه‌های شرکت کننده در جشنواره موسیقی و سرود بسیج باید ۱۵ یا ۴۰ نفره باشند، ما می‌خواهیم به یک استاندارد برسیم و اصلاً هم نمی‌خواهیم شوی تبلیغاتی راه بیندازیم. وقتی این گروه‌ها ببینند که به درستی قضاوت می‌شوند و می‌توانند در استان‌های مختلف اجرا کنند، احساس غرور ملی به آنها دست می‌دهد. البته شرط این است که صدا و سیمای استان‌ها از آنها استقبال کنند و اجراهای زنده آنها را پخش کنند. متأسفانه پلی‌بک و لب‌خوانی به یک آفت بزرگ در موسیقی ایران تبدیل شده است. وقتی هنرمندان باور کنند که توانایی اجرای زنده را دارند مطمئن باشید همان نشاطی که در دوران مدرسه داشتیم، بازگشته و این نشاط می‌تواند به کشف استعدادها بینجامد. کسی که استعداد خوانندگی دارد، می‌تواند به مهدوی: وقتی هنرمندان باور کنند که توانایی اجرای زنده را دارند مطمئن باشید همان نشاطی که در دوران مدرسه داشتیم، بازگشته و این نشاط می‌تواند به کشف استعدادها بینجامد هنرستان برود یا تهیه‌کننده ها موسیقی از آنها بهترین بهره وری را داشته باشند. این‌ها همان تجربه‌هایی است که همه ما در مدرسه داشتیم همان تئاتر بازی کردن، روزنامه دیواری درست کردن، سرود خواندن یا قرآن خواندن در صف؛ و اگر معلم، مدیر، خانواده یا کارشناس خوبی به پدر و مادر ما می‌گفت که در این زمینه موفق‌تر می‌شویم، قطعاً مسیر زندگی‌مان متفاوت بود. این جشنواره یک جامعیت دارد و ما در آن نگاه کلان داریم و می‌خواهیم هنرمندان را معرفی کنیم. اگر در مدارس، بسیج مساجد یا کانون‌های فرهنگی حلقه‌های مفقوده‌ای وجود دارد، ما می‌خواهیم سرآغاز رفع این کمبودها باشیم.
آرش زینال خیری هم در ادامه با تأیید صحبت‌های مطرح شده در این بخش از نشست توضیح داد: صحبت جناب مهدوی همان فرمایشات مقام معظم رهبری است که در دیدار امسال با بسیجیان فرمودند: «بسیج فقط نظامی‌گری نیست»؛ بسیج یعنی فدا کردن خود در رشته‌های مختلف و قشرهای مختلف جامعه. امروز بسیج در تمام قشرها از بسیج کارگری گرفته تا بسیج حقوقدانان، بسیج رسانه، فضای مجازی و بسیج کسبه حضور دارد. همه این‌ها بخشی از ساختار کشور هستند. پس طبیعتاً یکی از اهداف بسیج، ایجاد نشاط، امیدآفرینی و همبستگی بین مردم است. چه هنرمندانی که در رشته‌های هنری فعالیت می‌کنند و چه دیگرانی که آثارشان را به مردم عرضه می‌کنند، همه در این مسیر نقش دارند. جشنواره‌های ما نیز با همین هدف. یعنی ایجاد نشاط و امید در شهرها و شهرستان‌ها برگزار می‌شوند. ما نمی‌خواهیم فقط برای مناسبت‌های خاص مانند مولودی یا عید برنامه‌ریزی کنیم، بلکه می‌خواهیم در تمام ایام سال، از جمله محرم و سفر، شادی و انرژی مثبت را بین مردم تبادل کنیم. اگر بتوانیم این کار را انجام دهیم، جامعه‌ای پرنشاط خواهیم داشت و بسیج بدون هیچ تعارفی می‌تواند این کار را انجام دهد، چون نیروهای هنری متخصص و زیادی در سراسر کشور دارد.
پایان جشنواره موسیقی بسیج آغاز راه جدید است
رئیس سازمان بسیج هنرمندان کشور بیان کرد: یکی از اهداف ما و دغدغه‌های سردار سلیمانی (رئیس سازمان بسیج مستضعفین) و سردار معروفی (معاون هماهنگ کننده سازمان بسیج مستضعفین) این است که با برگزاری جشنواره‌ها، همایش‌ها و حتی کارگاه‌ها، امید و خودباوری را در جوانان ایجاد کنیم. این امید باید در بین دوستان، خانواده‌ها و شهرهایی که در آن زندگی می‌کنند، انعکاس پیدا کند. ما امیدواریم با حمایت این بزرگواران، پایان جشنواره به معنای پایان کار نباشد، بلکه آغاز فعالیت گروه‌های منتخب تا شروع جشنواره سال بعد باشد. این گروه‌ها باید در استان‌ها به صورت چرخشی اجرا کنند و اقوام مختلف را به هم نزدیک کنند. این اتفاق انرژی مثبتی در کشور ایجاد می‌کند. بدون تعارف، هر کسی که در بسیج کار می‌کند، باید تلاش کند تا این نگاه که بسیج فقط نظامی است، تغییر کند. البته این نگاه تا حد زیادی تغییر کرده است، اما شاید کوتاهی من در مجموعه بسیج هنرمندان باعث شده که نتوانیم این فضای هنری، نشاط و امید را به مردم نشان دهیم. بسیج در رشته‌های هنری، رسانه و حتی حقوقدانی فعالیت‌های ارزشمندی انجام داده است. برای آرش زینال خیری: بدون تعارف، هر کسی که در بسیج کار می‌کند، باید تلاش کند تا این نگاه که بسیج فقط نظامی است، تغییر کند مثال، بسیج حقوقدانان در آزادی زندانیان نقش داشته‌اند. این افراد بدون ادعا و فقط برای خدمت به مردم کار می‌کنند. دغدغه آنها مردم هستند، نه منیت یا دستمزد.
مجید هودن مسئول امور انجمن‌های هنری ادبی بسیج هنرمندان در بخش دیگری از این نشست رسانه‌ای بود که در تأیید مردمی بودن جشنواره موسیقی و سرود بسیج اظهار کرد: اتفاق جالبی که در جریان برگزاری مراحل مقدماتی جشنواره افتاد این بود که برخی داوری‌های مرحله استانی در میادین اصلی شهر و با حضور مردم برگزار شد. این کار باعث ایجاد شور و نشاط اجتماعی و همان فضایی که شما اشاره کردید، در مقیاسی کوچک‌تر، محلی و استانی اشد. به عنوان مثال، در مازندران گزارشی که به من داده شد، بسیار جالب بود. چند صد نفر (نه چندین هزار تا که اغراق شود) در میدان اصلی شهر حضور داشتند. این اتفاق در چند استان دیگر نیز رخ داده و باعث تقویت روحیه اجتماعی شد. از سوی دیگر، ما در جشنواره موضوعات را محدود نکردیم و علاوه بر طرح موضوعاتی مانند شهدا، فلسطین، موضوعات آزاد را نیز در نظر گرفتیم. در این زمینه شرکت‌کنندگان می‌توانستند در مورد شهدا یا مقاومت در حوزه فلسطین کار ارائه دهند یا در موضوعات آزاد، آثار ابتکاری خود را ارائه کنند.
وی ادامه داد: نکته دیگر این است که ما نگفتیم فقط موسیقی سنتی باید اجرا شود. موسیقی پاپ نیز که مورد علاقه جوانان است، در بخش‌هایی از جشنواره جای داشت. ما از این موضوع استقبال کردیم و امیدواریم در سال‌های آینده موسیقی نواحی و اقوام را گسترده‌تر ببینیم. موسیقی نواحی و اقوام بستر مهمی برای ایجاد نشاط اجتماعی است و به ما کمک زیادی می‌کند. این توضیح را هم می‌دهم از امسال به بعد، دبیرخانه‌های دائمی برای جشنواره‌ها ایجاد خواهد شد. هدف هم این است که این حوزه را بهتر گسترش دهیم. ما می‌خواهیم با هماهنگی و حمایت بسیج، این شعار را محقق کرده و جشنواره‌های موسیقی را از سال آینده به‌صورت دائمی برگزار کنیم.
همیشه دوست داشتم موسیقی خیابانی جزئی از جشنواره‌ها باشد
رضا مهدوی در بخش پایانی این نشست خبری بود که در پاسخ به پرسشی مبنی بر اجرای عمومی آثار منتخب جشنواره موسیقی و سرود بسیج پس از پایان این رویداد در معابر عمومی شهرهای مختلف کشور گفت: هنوز برنامه‌ریزی دقیقی نشده است، اما این ایده از گذشته در ذهن من بوده است. همیشه دوست داشتم موسیقی خیابانی حتی بخشی از جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر باشد، هرچند این اتفاق در سال‌های گذشته نیفتاد. اما سال گذشته در پهنه رودکی اجرا داشتیم و امسال نیز برنامه‌ریزی کرده‌ایم. اینکه حالا در جشنواره موسیقی و سرود بسیج بیاییم و موسیقی را به شهرهای برخی استان‌ها بکشانیم اتفاق خوبی است. اما آرش زینال خیری: یکی از اهداف ما این است که پس از اختتامیه جشنواره، آثار را در فضاهای عمومی مانند میدان‌ها و تفرجگاه‌ها اجرا کنیم. همان‌طور که تئاتر خیابانی داریم، موسیقی خیابانی نیز باید در شهر اجرا شود معتقدم پس از جشنواره، باید شورای سیاست‌گذاری تشکیل شود و در این زمینه آسیب‌شناسی انجام دهیم. نقاط قوت و ضعف را بررسی کنیم و هر سال بهتر عمل کنیم. ما این بخش را باید جدی بگیریم و در فراخوان‌ها به آن توجه کنیم. اینکه فقط در سالن‌های دربسته داوری کنیم، طبیعتاً نمی‌تواند به طور دائم نتیجه مثبتی داشته باشد. پس چقدر خوب است که سرودها را در پارک‌ها و مجامع عمومی اجرا کنیم و حتی داوری مردم را نیز داشته باشیم. نظر مردم می‌تواند بسیار متفاوت از نظر کارشناسان باشد. امسال این فرصت را نداشتیم، اما قطعاً سال آینده به این موضوع خواهیم پرداخت.
آرش زینال خیری هم در ادامه صحبت‌های مهدوی تاکید کرد: یکی از اهداف ما این است که پس از اختتامیه جشنواره، آثار را در فضاهای عمومی مانند میدان‌ها و تفرجگاه‌ها اجرا کنیم. همان‌طور که تئاتر خیابانی داریم، موسیقی خیابانی نیز باید در شهر اجرا شود. این کار باعث ایجاد نشاط و شور در شهر و میان مردم می‌شود. من بر این باورم کارهای زیادی باقی مانده است. چرا که معتقدم متأسفانه پس از ۴۵ سال از پیروزی انقلاب اسلامی، در عرصه فرهنگ و هنر به جایگاهی که به نسبت فرهنگ و تمدن اسلامی داریم، نرسیده‌ایم. پس یکی از اهداف اصلی ما این است که جوانان و نوجوانان به‌صورت اصولی، حرفهای و اخلاقی وارد مسیر موسیقی شوند. یعنی اگر قرار است آهنگی تنظیم شود، باید شعری اخلاقی و انگیزشی داشته باشد که توسط شاعران متخصص سروده شده باشد.
مواظب کلمات غیراخلاقی در موسیقی‌ها باشیم
وی اظهار کرد: شنونده باید هم از موسیقی لذت ببرد و هم از مفاهیم شعر استفاده کند. متأسفانه گاهی کلمات غیراخلاقی در موسیقی‌ها شنیده می‌شود که در شأن مردم ایران نیست. ما باید به سمت استفاده از شاعران بزرگ ایران زمین برویم و اگر شعر جدیدی هم سروده می‌شود، باید توسط اساتید اخلاق‌مدار باشد.
رئیس سازمان بسیج هنرمندان کشور در بخش پایانی صحبت‌های خود با اشاره به ظرفیت مناسب موسیقی اقوام ایران در توسعه تولید آثار با کیفیت در حوزه سرود و موسیقی بیان کرد: موسیقی اقوام یکی از اهداف اصلی ماست. من خودم تبریزی هستم و از کودکی با موسیقی محلی بزرگ شده‌ام. موسیقی اقوام مانند موسیقی بختیاری، سیستانی و دیگر مناطق، بسیار غنی است. ما تلاش می‌کنیم سال آینده موسیقی اقوام را نه به‌صورت رقابتی، بلکه به‌صورت اجراهای گسترده در کل کشور داشته باشیم. یعنی جشنواره آوای عشق نیز در این راستا برنامه‌ریزی خواهد شد. پس از اتمام جشنواره و کارشناسی آثار، با استاد مهدوی در این مورد صحبت خواهیم کرد.
