از موسساتی که خانواده اجاره می‌دهند چه می‌دانید؟

ضحی کریمی کارگردان مستند «کودوکشی» در گفتگو با خبرنگار مهر در رابطه با داستان این مستند، گفت: موضوع اصلی مستند ما مسئله تنهایی است و زمانی که درباره موضوعی مثل تنهایی صحبت می‌کنیم غالب افراد تصور می‌کنند تنهایی یک احساس فردی و با پیامدهای فردی است. غالب افراد در زمان‌ها یا لحظاتی این احساس تنهایی را تجربه کرده اند اما ما در این مستند تلاش کردیم بگوییم تنهایی تنها یک احساس فردی نیست بلکه علاوه بر فرد می‌تواند جامعه یا سیاست را هم در بر گیرد.

وی در رابطه با انتخاب کلمه «کودوکشی» به عنوان نام مستند، گفت: «کودوکشی» یک عبارت ژاپنی به معنای مرگ در تنهایی است و سالانه ۴۰ هزار نفر در ژاپن بر اثر تنهایی می‌میرند و جنازه آنها هفته‌ها و سال‌ها کشف نمی‌شود تا زمانی که همسایه با بوی تعفن جنازه متوجه مرگ این افراد می‌شود به عنوان مثال جنازه یک فرد در انگلستان دو سال بعد از مرگ او کشف شده است، در حالی که زمانی این اتفاق بین سالمندان شایع بود و این افراد با افزایش سن، برخی از دوستان و همراهان و نظیر آن را از دست می‌دادند اما امروزه میانگین سنی افراد مبتلا به کودوکشی پایین آمده است و افراد جوان را هم درگیر کرده است. تنها کشور ژاپن با این موضوع درگیر نیست بلکه این موضوع در انگلستان هم شایع است به نحوی که این کشور وزارت خانه‌ای با عنوان وزارت تنهایی دارد، این وزارتخانه و نهادهای مشابه در کشورهای دیگر به دنبال تولید و اجرای راهکارهایی هستند که معضل تنهایی را کاهش دهند و برای تحقق این تلاش‌ها بودجه مشخص دارند.

وی افزود: در این مستند به بررسی علت‌های بروز این بحران و راه‌حل های برطرف کردن آن پرداخته ایم و تلاش داشتیم در نهایت به این سوال پاسخ دهیم که آیا بحران «کودوکشی» فاصله زیادی با ایران دارد؟ و بررسی کردیم که چقدر محتمل است ما هم به این بحران دچار شویم؛ مسئله تنهایی در خیلی از کشورها رسمیت یافته و پذیرفته شده است و به عنوان یک مسئله جدی برای آن برنامه ریز ی می‌شود از این رو نیاز است این موضوع در ایران هم مورد توجه واقع شود.

این کارگردان درباره شکل گیری ایده ساخت این مستند، گفت: پژوهشگر اثر که پیشنهاد ساخت این مستند را به من داد، تصاویر و فیلمی را به من نشان داد که توجهم را جلب کرد، این فیلم در رابطه با سرویس‌هایی بود که وظیفه داشتند جنازه را از خانه خارج کنند و آن خانه را تمیز کنند تا برای سکونت افراد جدید آماده شود، این مسئله خیلی عجیب و قابل توجه بود و برای من سوال بود که این مسئله در یک کشور چقدر فراگیر است که برای آن سرویس ایجاد شده است. به تعبیری باید بگویم دیدن تصویر جرقه شروع این مستند را رقم زد.

وی افزود: با مطالعه راجع به تنهایی متوجه شدم این موضوع چقدر فراگیر است و به گفته پزشکان حتی بر سلامتی جسم هم تاثیر دارد و باعث زوال عقل، افسردگی و اضطراب می‌شود به عنوان مثال پزشکی گفته بود احساس تنهایی در روز معادل کشیدن ۱۵ نخ سیگار در روز آسیب جسمی ایجاد می‌کند. همچنین بحث نهاد خانواده در این کشورها به عنوان یک پاسخ بسیار مورد توجه قرار گرفته است و نهاد خانواده و کیفیت روابط اعضای آن بر موضوع تنهایی خیلی تاثیر دارد. وزارت تنهایی انگلستان بخشی دارد که تلاش می‌کند روابط در نهاد خانواده را تحت تاثیر و اصلاح قرار دهد تا این روابط تقویت شود. موضوع تغییرات جمعیتی و نهاد خانواده نیز از مسائل مهم در ایران محسوب می‌شود.

این مستند ساز در رابطه با چالش‌های تولید این اثر گفت: ما تیم خیلی خوبی داشتیم و از این منظر مشکلی نداشتیم اما یکی از چالش‌های اصلی ما ارتباط با موسسات خارجی بود که فرآیند تولید اثر را نیز طولانی کرد و تلاش کردیم با موسسات ذیل وزارت تنهایی انگلستان ارتباط بگیریم. ارتباط با این موسسات زمان زیادی را از ما گرفت، از همین طریق متوجه شدیم حتی سایت‌هایی وجود دارد که در آنها می‌توانید خانواده اجاره کنید و تلاش کردیم با این مجموعه‌ها ارتباط برقرار کنیم ولی خیلی از این موسسات و مجموعه‌ها همکاری قابل توجهی نداشتند تا در نهایت با دو نفر مرتبط شدیم که عضو کمپین تنهایی بودند و مصاحبه‌های خیلی خوبی با این افراد داشتیم.

وی یادآور شد: در کارهای آرشیوی پیدا کردن راش های تصویری با کیفیت و مناسب سخت و زمانبر است. دیگر چالش ما این بود که آمار رسمی از کودوکشی در ایران به ما داده نشد به همین واسطه مجبور شدیم با رجوع به سالن‌های تطهیر بهشت زهرا (س) و پرسش از کارکنان محاسباتی تقریبی از تعداد کودوکشی در ایران داشته باشیم. کارهای خوبی در رابطه با جوانی و جمعیت ساخته شده اما به نظرم این مستند تنها مستندی است که راجع به تنهایی تولید شده است. از طرفی تنهایی موضوع و مسئله‌ای قابل درک برای همه افراد محسوب می‌شود.

کریمی در پایان گفت: به نظرم باید معضل تنهایی را جدی بگیریم چرا که مسئله و موضوعی است که ابعاد متنوعی دارد و جوامع را تحت تاثیر قرار می‌دهد. همچنین علاوه بر سیاستگذاری‌های مدیران و مسئولان که بر این موضوع تاثیرگذار است نیاز داریم تا روابط بین خود و اطرافیان را تقویت کنیم و به نهاد خانواده توجه جدی داشته باشیم. مهم است کیفیت روابط خود را بالا ببریم همچنین نیاز است تا کیفیت رسیدگی به سالمندان را هم ارتقا دهیم و از سالمندان غافل نشویم.

در خلاصه داستان این مستند آمده است: «در پی افزایش میزان تنهایی در کشورها و تاسیس وزارتخانه تنهایی در کشورهایی نظیر ژاپن و انگلیس، آمار مرگ‌ومیر و فساد اجساد در خانه‌ها بالا می‌رود. پدیده کودوکشی محققان را وادار به تحقیق در این باره می‌کند. عواملی از جمله کاهش ازدواج و از بین رفتن دین در بین جوان‌ها موجب پایین آمدن سن کودوکشی در جهان معرفی می‌شود.»