کانسپچوال‌آرت در یک نشست تخصصی
تهران فرهنگی: در این نشست که در شارگالری برگزار شد، هفت تن از فعالان هنر و فلسفه هر کدام در مدت‌زمان کوتاهی نکته‌های گوناگونی را دربارۀ هنر مفهومی ارائه دادند.
به گفتۀ «احسان شعردوست»، مدیر شارگالری که خود این نشست را نیز مدیریت و اجرا می‌کرد، سخنران‌ها از چهار کشور مختلف در این نشست به‌صورت حضوری و آنلاین حاضر شدند که همین موضوع کار برگزاری این نشست را دشوارتر می‌کرد.
در ابتدا و پس از معرفی سخنرانان، حسین اکبری‌نسب، عضو هیات علمی دانشگاه و تحلیل‌گر آثار هنر معاصر به تحلیل فلسفی اولین اثر مفهومی یعنی «یک و سه صندلی» جوزف کاسوت پرداخت.
او در این بخش پیرامون چیدمان مفهومیِ «یک و سه صندلی» و هستی شناسیِ فلسفی صندلی به عنوان یک «شیئ ـ مجاز»، آن را مجازِ مُرسَلی برای کل هستی تلقی کرد.
او با طرح این پرسش بنیادین آغاز کرد که: هستیِ صندلی در کدام وجه خود تقریر پیدا می‌کند؟ در عینیت صندلی؟ در تصویر تجسمی صندلی؟ یا در تصویر تکلمی صندلی؟ و در ادامه سعی کرد با طرح اهمیت و اولویت زبان و هستیِ زبانی در اندیشۀ هیدگری، جهانیت صندلی را در یک هستی‌شناسیِ تطبیقی بررسی کند.
سخنران بعدی «محمدرضا مریدی»، نویسنده، پژوهشگر، مدرس جامعه شناسی هنر و عضو هیات علمی دانشگاه هنر بود. او با موضوع زبان پریشی و هنر مفهومی، به این امر پرداخت که هنر مفهومی ریشه در زبان‌پریشیِ هنر مدرن دارد و ادامه داد: «در جامعه‌ای که برخی نارسایی گفتاری دارند، پریشان‌گویی فرهنگی دارند، اختلال در درک وضعیت سیاسی دارند و دچار ترومای فرهنگی هستند، هنر مفهومی می‌تواند به این زبان‌پریشیِ دریافتی کمک کند. البته اگر هنرمندان بتوانند این وضعیت تروماتیک را درک کنند و هنرهای مفهومیشان معنا داشته باشد.»
پس از آن «داوود آجرلو»، نویسندۀ هنر و فلسفه، فیلم‌ساز و مدرس دانشگاه به ارائۀ مطالب خود پرداخت. او که با موضوع «کانسپچوال‌آرت؛ تمرین ایدهورزی در برابر ایدئولوژی» سخن می‌گفت، در ابتدا با مرور تبارشناسی ایده در زبان عام و ادبیات متافیزیک، ایده را از کانسپت در هنر کانسپچوال تفکیک کرد.
او در ادامه از دشواری‌های رسیدن از ایده به کانسپت و سپس از دلایل مقاومت نظام‌های هنری در برابر کانسپچوال‌آرت گفت و در نهایت با توجه به نیاز هنر مفهومی به ایدهورزی و تأکید بر اهمیت تطورات «ایده» در تاریخ فلسفه، هنر مفهومی را تمرینی در برابر ایدئولوژی دانست.
«زروان روح‌بخشان»، هنرمند، کیوریتور، عکاس، منتقد و مدرس هنر، سخنران بعدی این نشست بود. موضوع سخن او واقعیت؛ تصویر بر ساخته بود و دربارۀ نسبت زبان و هنر مفهومی گفت: «زبان استعاره است و واقعیت، امری زبانی است، بنابراین می‌توان گفت واقعیت استعاری است. به این معنا که ما نه با جهان واقعی و واقعیت پدیده‌ها و مفاهیم، بلکه با نشانه‌ها و تصاویر برساختۀ جهان مواجه هستیم. موضوع مورد بحث او نسبت این جهان زبانی با هنر است.»
پس از اتمام پنل اول این نشست و در پنل دوم، سخنرانانی از خارج ایران به‌صورت آنلاین مطالب خود را ارائه دادند. در ابتدای این پنل «پاملا کریمی» از آمریکا، نویسنده و دانشیار تاریخ هنر و معماری دانشگاه کورنِل نیویورک، با موضوع فعال‌سازیِ هنر مفهومی به بررسی این نکته پرداخت که چگونه هنر مفهومی در ایران، هم از آنچه به عنوان «فرم‌های خاموشِ کنش‌گری» توصیف می‌شود، الهام گرفته و هم در آن سهیم بوده است.
او دربارۀ تبادل متقابل ایده‌ها بحث کرد و نشان داد که چگونه این شیوه‌های خلاق، نه‌تنها به‌عنوان کنش‌های مدنی، بلکه همچون ابزار قدرتمندی برای حمایت از جامعه‌ای عادلانه‌تر و منصفانه‌تر عمل می‌کنند.
«صالح موسوی خلخالی» از بلژیک، پژوهشگر و نویسندۀ فلسفه و هنر و مدرس فلسفه در شهر لووَن به «جستجویی در خاستگاه و ریشه‌شناسی کانسپت در غرب» پرداخت.
او با تبارشناسی این واژه از نحوۀ تعامل و ترجمۀ آن گفت و سپس در راستای بررسی خاستگاه این واژه، جستجویی دربارۀ کانسپچوال‌سازی در فلسفه ارائه کرد تا در نتیجۀ این پژوهش، نقاط اشتراک و تفاوت‌های احتمالی میان فرآیندهای فلسفی و هنری در ارتباط با کانسپت را نمایش دهد.
آخرین سخنران نیز «امین شاهد»، نویسنده، هنرمند و مدیرمسئول و سردبیر فصلنامه «نهیب» بود که از تجربه نازیسته‌ی «هنر مفهومی» در ایران سخن گفت.
او با اشاره به تاریخ نوجوان این شیوه‌ی بیانی اظهار کرد، با این‌که جریان هنر مفهومی در دهۀ ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ میلادی در غرب ظهور کرده، اما در ایران نیز به تدریج هنرمندانی به این شیوه گرایش پیدا کردند که باید آن‌ها را مستند کرد و این نقطۀ ضعفی در جریان هنر تجسمی ایران است که متولیان امر گرایشی به حمایت از این هنرها در ایران ندارند.
این نشست تخصصی که سعی داشت منطبق بر استانداردهای آکادمیک در دنیای دانشگاهی باشد، پس از حدود چهار ساعت سخنرانی و گفت‌وگو با ذکر این نکته توسط احسان شعردوست به پایان رسید که نتایج و متن‌های این نشست در آینده به صورت کتابی در شارگالری منتشر خواهد شد.
انتهای پیام
