نیازمند تولید روایت‌های متناسب با مصرف رسانه‌ای هستیم
به گزارش خبرنگار مهر، سومین همایش بزرگداشت روز تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی ظهر امروز دوشنبه ۲۹ بهمن در کتابخانه مجلس شورای اسلامی برگزار شد.
مسعود معینی‌پور رئیس کتابخانه موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، در این نشست مشکلات موجود در عرصه تاریخ‌نگاری انقلاب را ناشی از کمبود گفتگوهای جریان‌ساز در این حوزه دانست و گفت: گفتگو میان متفکرین تاریخ برای ثبت و روایت درست جریان‌های تاریخی بسیار ضروری است، اما متأسفانه کمبود این تعاملات منجر به کاهش تولید روایت‌های معتبر شده است. این گفتگوها باید از فضای محدود نشست‌ها و همایش‌ها به عرصه عمومی و رسانه‌ها راه پیدا کنند تا اثرگذاری آنها بیشتر شود.
وی همچنین با اشاره به ضرورت پررنگ‌شدن امر ملی در تاریخ‌نگاری، گفت: نقش تاریخ‌نگاری در ایجاد خاطره جمعی و شکل‌دهی هویت ملی بسیار حیاتی است. تاریخ‌نگاری باید انسجام اجتماعی و کنش جمعی را به‌عنوان نتایج طبیعی روایت‌های معتبر خود ایجاد کند. وی در ادامه مثال‌هایی از ظرفیت‌های مقاومت و مقابله با تحریم‌ها آورد و گفت: این‌موضوعات می‌توانند در صورت ارائه صحیح روایت‌های ایجابی، پیامدهای مثبت گسترده‌ای در انتخاب سبک زندگی و سیاست‌گذاری‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی داشته باشند.
رئیس کتابخانه مجلس سپس به جریان اصیل انقلاب اسلامی اشاره کرد و گفت: رویکردهای سلبی و غلبه آن بر روایت‌ها ممکن است منجر به انسداد کنش جمعی شود. اما در صورت بهره‌گیری از روایت‌های ایجابی که امر ملی و دینی را یکپارچه کند، ظرفیت‌های اساسی برای تقویت جامعه و نظام جمهوری اسلامی فراهم خواهد شد. تاریخ‌نگاری باید در جهت ایجاد کنش جمعی حرکت کند. تجربه تاریخی انقلاب اسلامی و نهضت امام خمینی (ره) نشان داد هرگاه روایت‌هایی معتبر و فلسفی از اندیشه‌های انقلاب و جهت‌گیری‌های آن شکل گرفته، توانسته انسجام ملی را رقم بزند.
معینی‌پور با تاکید بر نقش حضرت امام در دهه ۲۰ و آغاز نهضت از طریق آثار مهمی چون کتاب «کشف اسرار»، این فرایند تربیتی و فکری امام را الگویی برای تاریخ‌نگاران دانست و گفت: این نگاه فلسفی به جهان، انسان و حکومت می‌تواند مسیر آینده تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی را روشن‌تر سازد. امام راحل، زمانی که در دهه ۶۰ از شیطان بزرگ صحبت می‌کردند، در دهه ۳۰ نیز به‌طور مفصل در کتاب حدیث به دسته‌بندی انسان‌ها پرداخته بودند. یکی از این دسته‌ها انسان‌های شیطانی است. طبیعتاً این روند و جریان تربیتی امام توانسته نوعی کنش جمعی ایجاد کند. جریان‌هایی که در رژیم پهلوی وجود داشتند، علاوه بر جریان اجتهادگرا، شامل سایر زیرمجموعه‌ها هم بودند، ولی این جریان‌ها نتوانستند کنش جمعی مؤثری ایجاد کنند. اما اگر بازخوانی و مهندسی معکوس این مسئله انجام شود و امام به‌عنوان یک متفکر و راهبر با فهم عمیق فلسفه تاریخ و درک اجتماعی مورد توجه قرار گیرد، می‌توان دید که ایشان قادر بودند تجمیع جریانات روایی را به یک کنش جمعی تبدیل کنند. در این صورت، جریان تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی می‌توانست به جهت‌های جدیدی هدایت شود.
وی افزود: در حال حاضر تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی، با وجود قوت‌هایی که دارد، به‌ویژه در حوزه‌های مکتوب و پژوهشی، هنوز نتوانسته کنش جمعی مؤثری ایجاد کند. این ضعف باید مورد توجه قرار گیرد. ما با مشکلات رسانه‌ای روبرو هستیم، طراحی تاریخی ما به‌طور بنیادین نیاز به بازنگری دارد، و گاهی در غلبه بین رویکردهای سلبی و ایجابی دچار چالش می‌شویم. همچنین تأثیر رویکرد شرق‌شناسانه‌ای که بر گفتمان ما غالب شده، مسئله‌ای جدی است که باید به آن توجه کرد. تجربه شخصی مدیریت شبکه چهار طی پنج سال به من نشان داده است که ارتباط محققین و پژوهشگران تاریخی ما با رسانه‌ها بسیار کم است. از سوی دیگر، اگر به تولیدات برجسته رسانه‌ای در حوزه فیلم و سریال نگاه کنیم، می‌بینیم تعداد چنین آثاری محدود است. همین اساتید حاضر، مانند جناب آقای دکتر حقانی یا سایر اندیشمندان، می‌توانند پایه‌ای برای این تولیدات باشند که حتی رسانه ملی نیز آنها را بارها بازنشر کند تا تأثیری ماندگار و جریان ساز داشته باشند.
رئیس کتابخانه مجلس گفت: نیاز داریم علاوه بر تغییر رویکرد برای ایجاد کنش جمعی، بر تولید روایت‌هایی متناسب با مصرف رسانه‌ای تمرکز کنیم. این امر با آوردن صرف یک متخصص رسانه و همکاری او با روابط عمومی تحقق نمی‌یابد. بلکه نیازمند تعامل گسترده‌تر میان متخصصین رسانه و پژوهشگران تاریخی است. وقتی متخصصین رسانه و تاریخ‌پژوهان وارد گفت‌وگوی عمیق شوند و قالب‌ها و فرمت‌های رسانه‌ای بررسی شود، آن‌گاه بهتر می‌توان واقعیت‌های تاریخی را بازنمایی کرد. در دنیایی که واقع‌نمایی تکنولوژیک جای واقعیت‌ها را گرفته است و زندگی فرا واقعیتی روزبه‌روز گسترش می‌یابد، باید نگرش‌هایمان را بازبینی کنیم. حتی در زمینه انتخاب مسائل تاریخی و نحوه بازنمایی شخصیت‌ها و بزرگانمان. متأسفانه نوع روایت‌های تاریخی بعضاً باعث شده برخی شخصیت‌ها مانند امام خمینی یا رهبر معظم انقلاب به حاشیه رانده شوند یا اندیشمندان انقلاب کمتر مورد توجه قرار گیرند. بنابراین یک رویکرد جدی در این زمینه ضروری است. تغییرات باید توسط بزرگان عرصه تاریخی آغاز شود تا رویکردهای فعلی مورد بازبینی قرار گیرد.
معینی‌پور در پایان گفت: جایگاهی که در آن قرار داریم _کتابخانه مجلس شورای اسلامی_ با داشتن تاریخچه‌ای از سه رژیم سیاسی ایران و ظرفیت عظیمی که دارد، می‌تواند بستری برای بازسازی روایی ۱۲۰ سال گذشته ایران معاصر باشد.